Häzirki wagtda hemişelik Bitaraplyk Türkmenistanyň halkara giňişlikde parahatçylyk döredijilikli ornuny üpjün edýän daşary syýasatynyň binýadyna öwrüldi. BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan üç gezek ykrar edilen bu hukuk ýagdaýy ýurdumyza sebit we ählumumy meseleleri kadalaşdyrmakda ygtybarly hyzmatdaş hökmünde çykyş etmäge ýardam berýär.
Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda Türkmenistanyň daşary syýasatynyň esasy ugurlarynyň biri halkara hyzmatdaşlygyny giňeltmek, dünýä ýurtlary bilen dostlukly gatnaşyklary ösdürmek hem-de ählumumy parahatçylyk syýasatyna goşant goşmakdan ybaratdyr. Bu ugurda Birleşen Milletler Guramasy (BMG) bilen gatnaşyklaryň aýratyn ähmiýeti bardyr. Türkmenistan BMG-niň doly hukukly agzasy hökmünde halkara jemgyýetçiligiň öňünde möhüm başlangyçlary bilen tanalyp, parahatçylyk, durnukly ösüş we halkara howpsuzlyk meselelerinde işjeň orny eýeleýär.
Hormatly Prezidentimiz Arkadagly Gahryman Serdarymyz Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň Nýu-Ýork şäherine iş saparyny amala aşyrmagy we onuň barşynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 80-nji ýubileý sessiýasynyň ýokary derejeli plenar mejlisinde çykyş etmegi Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygynyň şanly 30 ýyllygy giňden dabaralandyrylýan Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynyň taryhy wakalarynyň biri boldy.
Türkmenistanyň BMG bilen gatnaşyklarynyň taryhy esaslary
Türkmenistan 1992-nji ýylyň 2-nji martynda Birleşen Milletler Guramasynyň doly hukukly agzasy boldy. Şol pursatdan bäri ýurdumyzyň daşary syýasatynda BMG bilen hyzmatdaşlyk ileri tutulýan ugurlaryň biri hökmünde kesgitlenildi.
* 1995-nji ýylyň 12-nji dekabrynda BMG Baş Assambleýasynyň 50-nji sessiýasynda Türkmenistanyň Hemişelik bitaraplyk derejesi biragyzdan ykrar edildi.
* Bu çözgüt ýurdumyzyň halkara hukuk derejesini kesgitlemekde hem-de parahatçylykly diplomatiýanyň esasyny döretmekde taryhy ähmiýete eýe boldy.
BMG-niň maksatnamalary we Türkmenistan
Türkmenistan BMG-niň birnäçe ýöriteleşdirilen edaralary bilen netijeli hyzmatdaşlyk alyp barýar, şol sanda:
BMG-niň Ösüş Maksatnamasy (UNDP) — ykdysady ösüş, raqamlylaşdyryş we ekologik taslamalarda hyzmatdaşlyk edýär;
BMG-niň Çagalar gaznasy (UNICEF) — çagalaryň saglygy we bilim ulgamy boýunça bilelikdäki çäreleri durmuşa geçirýär;
BMG-niň Ilat gaznasy (UNFPA) — demografik we gender deňligi meselelerinde iş alyp barýar;
BMG-niň Ilatly ýerler baradaky maksatnamasy (UN-Habitat) — şäher ösüşi we durmuş infrastrukturasyny kämilleşdirmäge ýardam edýär.
Şeýle-de, Türkmenistan BMG-niň 2030-njy ýyla çenli Durnukly ösüş maksatlaryny durmuşa geçirmekde öz milli meýilnamasyny kabul eden ilkinji ýurtlaryň biridir.
Durnukly ösüş maksatlary boýunça üstünlikler
Türkmenistan durnukly ösüş maksatlarynyň (SDG) ähli 17 ugruny öz milli ösüş strategiýasyna laýyklaşdyrdy.
Ykdysady ösüşde — energiýa, ulag, oba hojalygy we senagat pudaklarynda täze taslamalar durmuşa geçirilýär;
Durmuş ulgamynda — bilim, saglygy goraýyş we sosial üpjünçilikde halkara standartlaryna laýyk şertler döredilýär;
Ekologiýada — Aral deňziniň sebitinde ekologik deňagramlylygy dikeltmek boýunça BMG bilen hyzmatdaşlykda taslamalar amala aşyrylýar.
Türkmenistan bilen Birleşen Milletler Guramasynyň arasyndaky hyzmatdaşlyk halkara parahatçylygy, ösüşi we adamperwerlik gymmatlyklaryny berkitmekde möhüm orny eýeleýär.
Bu hyzmatdaşlygyň netijesinde:
* Türkmenistanyň halkara abraýy ýokarlanýar;
* sebitleýin hyzmatdaşlyk ösüş derejesine çykýar;
* durnukly ösüş maksatlarynyň üstünlikli ýerine ýetirilişi üpjün edilýär.
Netijede, Türkmenistan BMG-niň agzasy hökmünde dünýäde parahatçylyk, ynanyşmak we ösüş ýolunda ynamly ädimleri bilen öňe barýar.
Ýyldyz Egemberdiýewa,
Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk institutynyň 2-nji ýyl talyby.