Gahryman Arkadagymyzyň hem-de Arkadagly Serdarymyzyň baştutanlygynda türkmen-hytaý gatnaşyklary özara hormat goýmaga, umumy bähbitlere esaslanýan köpugurly hyzmatdaşlygyň üstünlikli nusgalarynyň biri bolup durýar. Bu hyzmatdaşlyk syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, energetika, medeni-ynsanperwer ulgamlarda yzygiderli ösdürilýär. Häzirki dünýä we sebit ýagdaýlary bilen baglylykda, bu gatnaşyklaryň pugtalandyrylmagy iki ýurduň, şeýle hem tutuş Ýewraziýa yklymynyň durnuklylygyna, ösüşine oňyn täsirini ýetirýär. Türkmenistan bilen Hytaý strategik hyzmatdaşlar bolmak bilen, parahatçylyk, durnukly ösüş ýörelgelerine ygrarlydyklaryny görkezýärler.
Ylym-bilim ulgamynda türkmen-hytaý gatnaşyklary üstünlikli ösdürilip, ýurdumyzda hytaý diliniň öwredilmegine aýratyn ähmiýet berilýär.
XXI asyrda dünýä jemgyýetçiliginde giňden ýaýran dil we medeniýet alyş-çalşyklarynyň arasynda hytaý dili aýratyn orun eýeleýär. Dünýäde iň köp ulanylýan dillerden biri bolan Hytaý dili diňe bir aragatnaşyk serişdesi däl, eýsem ykdysady, ylmy we medeni hyzmatdaşlygyň möhüm guraly hökmünde hem kabul edilýär.
Türkmenistan bilen Hytaý Halk Respublikasynyň arasynda ähli ugurlar boýunça ösdürilýän dostlukly gatnaşyklarynyň artmagy bilen, ýurdumyzda Hytaý diline bolan gyzyklanma hem güýçlenýär. Şoňa görä-de, Hytaý dilini öwretmek we okatmak milli bilim ulgamynyň möhüm ugurlarynyň birine öwrülýär.
Hytaý diliniň dünýäde orny we ähmiýeti
Hytaý dili häzirki wagtda BMG-niň resmi dilleriniň biridir. Dünýäde bu diliň 1,3 milliarddan gowrak adamyň ene dili hökmünde ulanylýandygy bellenilýär. Hytaý dili diňe bir gündelik aragatnaşyk üçin däl, eýsem halkara ykdysady hyzmatdaşlygynda, ylmy barlaglarda, maglumat tehnologiýalarynda we diplomatiýada giňden ulanylýar. Hytaýyň dünýä ykdysadyýetindäki öňdengidişi, “Bir guşak — bir ýol” başlangyjynyň durmuşa geçirilmegi ýaly halkara taslamalar hytaý diliniň ähmiýetini has-da artdyrdy.
Türkmenistanda Hytaý dilini okatmagyň ösüşi
Türkmenistanda Hytaý diline bolan gyzyklanma soňky ýyllarda barha artýar.
* Käbir orta we ýokary okuw mekdeplerinde hytaý dili okaldylýar;
* Türkmen-Hytaý dostluk gatnaşyklarynyň ösdürilmegi bilen bilelikde hytaý dili we medeniýeti merkezleriniň döredilmegi meýilleşdirilýär;
* Türkmen ýaşlarynyň Hytaýda okuw maksatnamalary boýunça bilim almagy üçin mümkinçilikler giňelýär;
* Iki ýurduň arasyndaky medeni alyş-çalşyk çärelerinde hem hytaý dili giňden ornaşýar.
Bu ugurda Türkmenistanyň Bilim ministrligi bilen Hytaý Halk Respublikasynyň degişli bilim edaralarynyň arasyndaky hyzmatdaşlyk şertnamalary möhüm ähmiýete eýedir.
Okuw-terbiýeçilik işlerinde döwrebap çemeleşmeler
Hytaý dilini okatmakda häzirki zaman pedagogik we lingwistik usullar giňden ulanylýar.
* Kommunikatiw usul arkaly okuwçylarda gürlemek we düşünmek başarnyklary ösdürilýär;
* Hytaý ýazuwy — ieroglif ulgamynyň aýratynlygyna laýyklykda okatmak üçin ýöriteleşdirilen fonetik we grafemik okuw serişdeleri ulanylýar;
* Sanly okuw platformalary, wideo-sapaklar we interaktiw taýýarlyklar sapaklaryň netijeliligini ýokarlandyrýar.
Türkmen mugallymlarynyň hünär derejesini ýokarlandyrmak üçin halkara okuw sapaklary hem geçirilýär. Şeýle mümkinçilikler diňe bir dil öwretmekde däl, eýsem iki ýurduň medeniýetiniň özara tanadylmagynda hem uly ähmiýete eýedir.
Hytaý dilini öwretmegiň jemgyýetdäki ähmiýeti
Hytaý dilini öwrenmek:
* Türkmenistanyň ýaşlarynyň halkara arenasynda bäsdeşlige ukyply bolmagyna,
* Türkmen-Hytaý ykdysady we medeni hyzmatdaşlygynyň berkemegine,
* Täze hünärleriň — terjimeçilik, halkara işewürlik, söwda diplomatiýasy ýaly ugurlaryň ösmegine ýardam berýär.
Bu dil arkaly ýaşlar diňe bir täze bilim alman, eýsem baý hytaý medeniýeti, edebiýaty we däp-dessurlary bilen hem tanyşýarlar.
Hytaý dilini Türkmenistanda okatmak döwletimiziň daşary ýurt dillerine, halkara hyzmatdaşlygyna we bilim ulgamynyň dünýä derejesine çykarylmagyna berýän ünsüniň aýdyň subutnamasydyr.
Bu ugurda alnyp barylýan işler netijesinde:
* ýaş nesilleriň dünýä derejesinde bilim almak mümkinçilikleri giňelýär;
* ykdysady we medeni gatnaşyklaryň derejesi ýokarlanýar;
* Türkmenistanyň halkara abraýy has-da pugtalanýar.
Netijede, hytaý dilini öwretmek ýurdumyzyň bilim ulgamynyň ösüşinde we halkara hyzmatdaşlygynyň berkemeginde möhüm strategiki ähmiýete eýedir.
Ýulduz Şarifjanowa,
Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk institutynyň 2-nji ýyl talyby.