Eziz Diýarymyzyň ýangyç-energetika toplumyny ösdürmäge, döwrebaplaşdyrmaga uly üns berilýär. Ýer astyndan gazylyp alynýan tebigy baýlyklary gözläp tapmakda, çykarmakda, nebit hem-de gaz guýularynda döwrüň talabyna laýyk gelýän täze tehnologiýalary ornaşdyrmakda möhüm wezipeler öňde goýulýar.
Ajaýyp ösüşlere beslenýän ata Watanymyzda ýurdumyzyň nebitgaz senagaty üçin hem ökde hünärmenleri taýýarlamakda, pudagyň ösüşini kämil derejelere ýetirmekde, kuwwatly tehnikalar bilen üpjün etmekde ençeme işler durmuşa geçirilýär. Ýurdumyzda sanly bilim ulgamyny ösdürmegiň konsepsiýasyna laýyklykda, ähli bilim edaralaryna, pudaklara sanly tehnologiýalar ornaşdyrylýar. Şol tehnologiýalardan oňat baş çykaryp, öz saýlap alan ugrundan ökde hünärmenleri ýetişdirmek biziň esasy maksadymyz bolup durýar.
Nebıtgaz pudagyna maýa goýumlaryň çekilmegine, şeýle hem pudakda täzeçil taslamalary durmuşa geçirmäge uly ähmiýet berilýär. Bu ugurda ýurdumyzda her ýyl geçirilýän “Türkmenistanyň nebiti we gazy” atly halkara maslahatyň we serginiň ornuny uludyr.
Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynda milli we halkara nebit-gaz kompaniýalaryny, şeýle hem nebitgaz pudagynyň milli we sebitleýin geljegini kesgitleýän hünärmenlerini we maliýe guramalaryny birleşdirýän “Türkmenistanyň nebiti we gazy – 2025” (OGT 2025) atly halkara maslahaty we sergisi 30-njy gezek geçirilýär.
Bütin dünýä täze energiýa görnüşlerine giň gerimde geçmäge çalyşýan döwründe Türkmenistan hem özgerýär. Gury ýerdäki iň uly gaz ýataklarynyň biri bolan “Galkynyş” gaz käniniň ösüşinden başlap, gün we ýel energiýasynyň netijeli ösmegi üçin amatly tebigy we howa şertlerine çenli döwletimiz maýadarlar üçin giň iş ugryny teklip edip biler. Türkmenistanyň baý çeşme mümkinçilikleri “OGT 2025”-iň üns merkezinde bolar, bu ýerde Türkmenistanyň öňdebaryjy energetika kompaniýalary bu strategiki möhüm ugurda daşary ýurt maýadarlary üçin giň mümkinçilikleri döreder.
Türkmenistan Aziýanyň nebit we gaz bazaryndaky iň esasy döwletleriň biri we häzirki wagtda tebigy gaz gorlary boýunça Türkmenistan Russiýa Federasiýasyndan, Eýran Yslam Respublikasyndan we Katardan soň dünýäde dördünji orunda durýar.
Häzirki wagtda Türkmenistanyň tebigy gazyny iň köp sarp edijileriň biri Hytaý Halk Respublikasydyr. Türkmenistan Türkmenistan-Owganystan-Päkistan-Hindistan (TAPI) gaz geçirijisiniň gurluşygyna uly ähmiýet berýär. 2024-nji ýylyň 11-nji sentýabrynda umumy uzynlygy 1,853 km bolan gaz geçiriji taslamasynyň durmuşa geçirilmeginde möhüm tapgyr bolan Serhetabat-Hyrat bölüminde gurluşygyna girişildi.
Tebigy gazyň eksporty bilen bir hatarda, Türkmenistan onuň gaýtadan işlenilmegine aýratyn üns berýär. Soňky ýyllarda birnäçe gazhimiýa toplumlary işe girizildi we ýakyn wagtda dünýä bazarlarynda isleg bildirilýän ýokary bahaly önümleri öndürmek üçin ýene birnäçesini gurmak meýilleşdirilýär.
Türkmenistanyň nebit-gaz toplumy tarapyndan kem-kemden durmuşa geçirilýän beýleki strategiki taslamalaryň arasynda täze tehnologiýalary ornaşdyrmak, önümleriň hilini ýokarlandyrmak, bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak we öňdebaryjylara laýyklygy maksat edinýän Türkmenbaşy nebiti gaýtadan işleýän zawodynyň we Seýdi nebiti gaýtadan işleýän zawodynyň ösüş taslamalary bar.
Uglewodorodlar çykarylanda, Türkmenistan meýdan ösüşiniň daşky gurşaw taraplaryna uly üns berýär. Türkmenistanyň Hormatly Prezidenti Serdar Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly: “Türkmenistan sebit we dünýä derejesinde tebigy baýlyklary ösdürmek we tygşytly peýdalanmak, daşky gurşawy goramak we energiýa howpsuzlygy boýunça möhüm halkara başlangyçlaryny durmuşa geçirmekde görelde bolýar.”
Ýakyn geljekde maýadarlary höweslendirmek üçin giňişleýin çäreleri işläp düzülende, eksport mümkinçiligini we senagatlaşma derejesini ýokarlandyrmak, tehnologiki işleri ösdürmek, durmuşa gönükdirilen bazar ykdysadyýetini döretmek we ösmek arkaly ýurduň dünýä ykdysady ulgamyna girmegini öňe sürmek ýaly halkara hyzmatdaşlygyň esasy ýörelgeleri hasaba alyndy.
“OGT 2025”-iň Türkmenistanyň milli we halkara nebit-gaz kompaniýalarynyň arasyndaky gatnaşyklary has-da pugtalandyrjakdygyna we daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmek üçin oňat meýdança boljakdygyna ynamly aýtmak bolar.
Şirin Tirkişowa,
Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň /ykdysadyýet we dolandyryş fakultetiniň 3 NGPYD A toparynyň talyby.