Türkmenistan Garaşsyzlygyny alanyndan soň jemgyýetiň ähli ugurlarynda bolşy ýaly, saglygy goraýyş ulgamyny ösdürmek we döwrebaplaşdyrmak esasy döwlet syýasatynyň möhüm ugurlarynyň birine öwrüldi. Gahryman Arkadagymyz tarapyndan “Saglyk” Döwlet maksatnamasy kabul edilip, ony durmuşa geçirmek üçin giň möçberli işler amala aşyryldy. Bu maksatnama diňe bir täze binalaryň gurulmagyny däl, eýsem jemgyýetiň saglygyny berkitmäge, profilaktiki çäreleriň işjeňleşdirilmegine hem gönükdirildi.
Saglyk ulgamynyň ösüşleri
Ilki bilen ýurdumyzda ähli welaýatlarda täze döwrebap hassahanalar, lukmançylyk merkezleri, çagalar saglyk öýleri guruldy. Şonuň netijesinde ilata edilýän lukmançylyk hyzmatlarynyň elýeterliligi ýokarlandy. Halkara ülňülerine laýyk täze tehnologiýalar ornaşdyryldy, ýokary derejeli enjamlar satyn alyndy. Lukmanlaryň hünär derejesini ýokarlandyrmak üçin daşary ýurtlaryň öňdebaryjy bilim merkezleri bilen hyzmatdaşlyk ýola goýuldy.
Türkmenistanda saglyk ulgamynyň ýörelgesi diňe bir näsaglary bejermek bilen çäklenmän, öňüni alyş çärelerini hem giňden ornaşdyrmakdyr. Ýaşaýjylaryň arasynda sagdyn durmuş ýörelgelerini wagyz etmek, jemgyýetde arassaçylyk kadalaryny berk saklamak, ilatyň arasynda bedenterbiýäni we sport hereketlerini giňden ösdürmek bilen baglanyşykly çäreler döwlet derejesinde alnyp barylýar.
Çaga saglygy – aýratyn ünsde
Çagalar jemgyýetiň geljegidir diýen ýörelge ýurdumyzyň ähli syýasy hem-de durmuş maksatnamalarynyň özenini emele getirýär. Çaga saglygynyň goralmagy diňe bir lukmançylyk taýdan däl, eýsem jemgyýetçilik taýdan hem möhüm wezipe hasaplanýar.
Ýurdumyzda çagalar üçin ýöriteleşdirilen hassahanalar, köpugurly saglyk merkezleri, şeýle hem perinatal we ene-çaga saglyk öýleri hereket edýär. Bu edaralarda enäniň we çaganyň saglygyny dogrumdan öň, dogrum wagtynda we soňky döwürde goraýan ýörite hyzmatlar ýola goýuldy. Döwlet tarapyndan çagalaryň ähli ýaş derejesine laýyklykda mugt lukmançylyk hyzmatlary kepillendirilýär.
Mundan başga-da, Türkmenistanda çagalaryň ýokanç kesellerden goralmagy üçin sanjym ulgamyna aýratyn ähmiýet berilýär. Sanjym milli derejede döwlet tarapyndan maliýeleşdirilýär we ähli çagalara elýeterlidir. Şeýlelikde, poliomielit, gyzamyk, gökbogma ýaly öň köp duşan keselleriň öňi alnyp, olaryň ýaýramagy ep-esli derejede çäklendirildi.
Howandarlyga mätäç çagalary hemaýat gaznasy
Çaga saglygyny goramakda döwlet derejesindäki möhüm başlangyçlaryň biri hem Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasynyň döredilmegidir. Bu gazna jemgyýetde aýratyn goraga mätäç, mümkinçiligi çäkli ýa-da ene-atasyny ýitiren çagalara goldaw bermek maksady bilen döredildi.
Gazna tarapyndan olara lukmançylyk hyzmatlarynyň ýokary derejede edilmegi, döwrebap bejergi serişdeleri bilen üpjün edilmegi, sagaldyş-dikeldiş merkezlerine ýerleşdirilmegi üpjün edilýär. Mundan başga-da, gazna çagalaryň bilim almagyna, täze başarnyklary edinmegine we jemgyýete üstünlikli integrasiýa bolmagyna hem ýardam edýär.
Bu gazna diňe bir döwlet tarapyndan däl, eýsem raýatlaryň, işewürleriň we jemgyýetçilik guramalarynyň hem işjeň gatnaşmagy bilen hereket edýär. Şeýlelikde, howandarlyga mätäç çagalaryň durmuş derejesini gowulandyrmak we olaryň bagtly, sagdyn nesil bolup ýetişmegini üpjün etmek boýunça giň mümkinçilikler döredilýär.
Halkara hyzmatdaşlygynyň orny
Soňky ýyllarda Türkmenistan Bütindünýä Saglyk Guramasy we ÝUNISEF ýaly halkara guramalar bilen ýakyn hyzmatdaşlykda işleýär. Bu hyzmatdaşlygyň netijesinde eneleriň we çagalaryň saglygyny goramak boýunça täze taslamalar durmuşa ornaşdyryldy. Mysal üçin, ene süýdüniň peýdasy barada giňişleýin maglumat berýän milli tanyşdyryşlar, çaga iýmitlenişiniň hilini ýokarlandyrmaga gönükdirilen çäreler yzygiderli geçirilýär.
Şeýle hem, halkara tejribe esasynda çagalarda ýüze çykap biläýjek dürli keselleriň öňüni almak boýunça netijeli çäreler durmuşa geçirildi. Çaga sagdyn bolmagyny gazanmak soňky ýyllarda ep-esli derejede ösdürildi we bu görkeziji Türkmenistanyň halkara derejesinde hem ýokary baha almagyna sebäp boldy.
Netije
Umuman, Türkmenistanyň saglyk ulgamy soňky ýyllarda uly ösüşlere eýe boldy we onuň esasy ugry hökmünde çaga saglygyna aýratyn ähmiýet berilýär. Döwlet tarapyndan döredilýän mümkinçilikler, halkara hyzmatdaşlygy we jemgyýetde sagdyn durmuş ýörelgesiniň wagzy ýaş nesliň sagdyn, bilimli we watana hyzmat etmäge ukyply nesil bolup ýetişmegine şert döredýär.
Şeýle-de, Howandarlyga mätäç çagalary hemaýat gaznasynyň döredilmegi ýurdumyzda jemgyýetçilik goldawynyň hem-de jemgyýetçilik jogapkärçiliginiň ýokary derejede ýola goýlandygynyň aýdyň subutnamasydyr. Bu gazna ýurdumyzyň ähli çagalarynyň goragly we bagtly geljege tarap ynamly gadam urmagyna mümkinçilik berýär.
G.A. Geldiýewa,
Myrat Garryýew adyndaky Türkmenistanyň Döwlet lukmançylyk uniwersitetiniň Çaga hirurgiýasy kafedrasynyň müdiri, lukmançylyk ylymlarynyň kandidaty.