Halkara ekologiýa ulgamynyň başlangyjy bilen 11-nji noýabrda geçirilen “Çeşmeleri we energiýany ulanmak boýunça mekdep taslamasynda” (SPARE) Halkara Energiýa tygşytlaýyş güni yglan edildi.
Bu taslama Norwegiýanyň Tebigaty goramak jemgyýeti tarapyndan 1996-njy ýylda öz işine başlandy. Häzirki wagtda oňa Belarusiýa ýaly Ýewropanyň we GDA-nyň ýurtlary gatnaşýar. Onuň geçirilmeginiň sebäbi, howanyň üýtgemeginiň global meselelerini ara alyp maslahatlaşmakdan mekdep okuwçylarynyň amaly hereketlerine geçmegini gazanmak bolup durýar.
Geçirilen taslamanyň maksady mekdepde zähmet çekýän mugallymlaryň, ýolbaşçylarynyň we okuwçylaryň ene-atalarynyň energiýany tygşytlamak meselesi boýunça täzelenip bilýän energiýa çeşmelerini ulanmagyň geljegi barada habardarlygyny ýokarlandyrmak. Ýerli jemgyýetiň işjeň gatnaşmagy bilen energiýany tygşytlamagyň usullaryny we täzelenip bilýän energiýa çeşmeleriň pudagynda täsirli bilim modelini döretmek. Şeýle hem, bilim edaralarynda, öýde energiýany tygşytlamak üçin arzan bahaly tejribä gönükdirilen çäreleri durmuşa geçirmek, täzelenilip bolmaýan energiýa çeşmeleriniň sarp edilmegini azaltmaga kömek edýän ýaşlaryň özüni alyp barşyny emele getirmek üçin amaly endikleri öwretmekden ybaratdyr.
SPARE taslamasynyň Belarusiýada durmuşa geçirilmegi Daşky gurşaw çözgütleri merkeziniň işlerinden biridir. 2010-njy ýyldan başlap, Belarus mekdepleriniň umumy sanynyň 20%-ini düzýän taslama çärelerine 750-den gowrak mekdep gatnaşdy. Bu taslama respublikanyň ähli sebitlerini öz içine alýar. Ýurduň 8 müňden gowrak mekdep okuwçysy SPARE-iň kömegi bilen energiýa tygşytlamagy öwrendiler.
Halkara günüň dynç alşyny döretmek karary 2008-nji ýylyň aprelinde Gazagystanda geçirilen SPARE utgaşdyryjylarynyň halkara ýygnagynda kabul edildi. Şol ýylyň noýabr aýynda dünýäde energiýa tygşytlamagyň ilkinji güni bellenilip geçirildi. Bu dynç alyş 20-ä golaý ýurduň taslama gatnaşmak isleýänligi sebäpli halkara derejesini eýe boldy.
Baýramçylygyň halkara derejesinde bellenilmeginiň esasy maksady, serişdeleri tygşytly peýdalanmak we gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerini ösdürmek üçin häkimiýetleriň we jemgyýetçiligiň ünsüni özüne çekmekden, energiýany tygşytlamak meselesi, energiýany tygşytly ulanylmak bilen daşky gurşawyň hapalanmagynyň öňüni almakdan gelip çykýar. Mundan başga-da, energiýany tygşytlamak ykdysady taýdan peýdalydyr. Energiýany tygşytlamak çäreleri iki ýarym bolsa – täze alnan energiýany sarp edijilere öndürmekden we bermekden üç esse arzan. Iň ýönekeý we başlangyç energiýa tygşytlaýyş çäreleri hemmeler üçin elýeterli bolup, gündelik durmuşda hemme ýerde diýen ýaly ulanylyp bilner.
Her ýyl halkara energiýa tygşytlaýyş gününde, bu baýramçylygy belleýän ähli ýurtlarda, şol sanda Russiýada, energiýa tygşytlamagyň usullary we bar bolan täzelenip bilýän energiýa çeşmeleri barada adamlara habar bermek, energiýany tygşytlamagyň möhümdigini düşündirmek üçin dürli çäreler geçirilýär. Bu gün dünýäniň köp şäherlerinde mowzuklaýyn maslahatlar, sergiler geçirilýär. Bilim edaralarynda energiýa tygşytlamak temasy boýunça ýaşlara öwrediji häsiýetli sapaklar gurnalýar.
Gözel EMINOWA,
Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň
Halkara gatnaşyklary institutynyň halkara
žurnalistikasy fakultetiniň 3-nji ýyl talyby
Ýaşlarymyzyň iň köp okaýan habarlarynyň arasyndan sport habarlary uly meşhurlyga eýedir. Ýaşlar bu sahypa Siziň üçin!
