Küresel anlamda ulaştırma sektöründe işbirliğinin tesis edilmesi, yüklerin ve insanların güvenli bir şekilde taşınması, bu alandaki karşılıklı çıkarlar doğrultusundaki işbirliğine ışık tutacak hukuk mekanizmasının oluşturulması yönündeki konular Türkmenistan’ın başkenti Aşkabat’ta düzenlenecek 1. Küresel Sürdürülebilir Ulaştırma Konferansı’nda değerlendirilecek. Bundan dolayı, Aşkabat’taki konferans büyük önem taşımaktadır.
Türkmenistan’ın Sayın Devlet Başkanı Gurbanguli Berdimuhamedov’un inisiyatifi ile Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Ban ki-moon’un desteğiyle ulaştırma sektöründe ilk defa böylesi bir büyük organizasyon yapılacak.
Söz konusu organizasyon BM himayesinde gerçekleştirildiği için Aşkabat’a dünyanın çok sayıda ülkesinden cumhurbaşkanı, başbakan, ilgili bakanlar düzeyinde heyetler gelmeye başladı. Ayrıca, çok sayıda uluslararası örgütlerden de temsilciler katılacak. “Atavatan Türkmenistan” uluslararası dergisi yöneticileri de Konferansa davet edildi.
Ulaşım alanındaki uluslararası işbirliğinin geliştirilmesi Küresel Kalkınma Gündeminin kilit unsurudur. Bu nedenle, BM Genel Kurulu’nda 85 ülkenin desteğiyle 22 Aralık 2015 tarihinde ulaştırma sektöründe bölgesel ve çok taraflı işbirliğinin geliştirilmesini değerlendirilecek uluslararası konferansın düzenlenmesi kararlaştırıldı. Bu karar doğrultusunda 26-27 Kasım 2016 tarihlerinde Aşkabat’ta 1.Küresel Sürdürülebilir Ulaştırma Konferansı’nın yapılması oybirliğiyle karara bağlandı. Konferans için BM Genel Sekreteri ve çok sayıda BM yetkilileri Türkmenistan’a geliyor.
Konferansın ana hedefi, Sürdürülebilir Kalkınma Gündem’inin ayrılmaz ve canlı olarak önemli bir unsuru olan istikrarlı ve sürdürülebilir ulaşım sistemleri konusunda uluslararası ortaklığın belirli alanlarını tartışmaktır. Sürdürülebilir ulaşım için öngörülen ilk BM konferansı, sürdürülebilir ulaşımın sürdürülebilir kalkınmanın ve iklim değişikliğinin ilerlemesinde oynadığı önemli rolün giderek daha fazla farkındalığını yansıtıyor. Bundan dolayı, konferans daha fazla anlam taşımaktadır.
TÜRKMENİSTAN MULTİMODAL İPEK YOLUNU YENİDEN CANLANDIRIYOR
Konferansa ev sahipliği yapan Türkmenistan, Avrupa ile Asya’yı birbirine bağlayan önemli bir stratejik konumda bulunan ülke. Ülkede ulaştırma sektörünün her alanda geliştirilmesi için yoğun çaba sarfediliyor. Yeni otobanlar, demiryolları, karayolları, havalimanları, deniz limanları projelerine imza atılmaktadır. İpek Yolu’nun yeniden canlandırılması için yoğun bir çalışma yürütülürken, bunun ilk örneği hayata geçirildi. Çin’den doğru yola çıkan tren, Kazakistan ve Türkmenistan üzerinden İran’a kadar ulaştı. İpek Yolu’nun ilk demiryolu ağı için önemli bir potansiyelin olduğu tüm dünyaya gösterildi. Burada Türkmenistan’ın girişimiyle hayata geçirilen Kazakistan-Türkmenistan-İran demiryolu hattı büyük önem taşımaktadır.
2014 yılında Asya’da yük ve yolcu taşımacılığında maliyetleri azaltacak Kazakistan-Türkmenistan-İran uluslararası demiryolu hattı açıldı. Üç ülke arasında 2007’de imzalanan anlaşmayla inşasına başlanan projeyle yıllık 3-5 milyon ton yük taşınması hedefleniyor. Demiryolu hattının 82 kilometresi İran, 700 kilometresi Türkmenistan, 120 kilometresi Kazakistan tarafından inşa edildi.
Şimdi ise yine Türkmenistan’ın girişimiyle başlatılan Türkmenistan-Afganistan-Tacikistan demiryolu hattının ilk etabı açılacak. Asya uluslararası ulaşım koridorunun bir parçası olacak Atamurat-Imamnazar (Türkmenistan)-Akina (Afganistan) hattı inşa edildi. 88 kilometre uzunluğundaki hattın, Aşkabat’taki konferans akabinde açılması hedefleniyor. Bu projenin daha sonra Çin’e kadar uzanması öngörülüyor. Bu da, Türkmenistan başta olmak üzere Orta Asya ülkelerini Asya-Pasifik bölgesine taşıyacak. Aynı zamanda, Asya ülkelerini Türkmenistan üzerinden Avrupa’ya ulaşmasını sağlayacak.
Türkmenistan’ın girişimiyle İpek Yolu’nun demiryolu ağı hızlı bir şekilde geliştiriliyor. Bu nedenle, söz konusu projelere büyük önem verilmektedir. Türkmenistan bunun yanı sıra İpek Yolu’nun canlandırılması, Asya ile Avrupa’yı birleştirecek diğer ulaşım ağlarının da genişletilmesi için önemli projelere imza atıyor.
Başkent Aşkabat’ta uluslararası bir havalimanı açıldı. Aşkabat Uluslararası Havalimanı'nı, lojistik merkezi haline gelecek. 5 katlı olarak inşa edilen havalimanı, yılda 17 milyon yolcuya hizmet verecek. Proje kapsamında, günümüzün en büyük yolcu kapasiteli Airbus 380 ve Boeing B747-8 uçaklarının iniş ve kalkış yapabileceği 7 bin 840 metre uzunluğunda pist, taksi yolu ve apronlar inşa edildi.
Bunun dışında Hazar Denizi’nin kıyısında dev bir proje daha hayata geçiriliyor. Türkmenbaşı Liman Projesi kapsamında feribot ve yolcu terminali, konteyner terminali, genel kargo limanı, dökme yük limanı, gemi yapım ve onarım tesisi kurulup mevcut Ro-Ro ve polipropilen terminali genişletilmektedir. 1.5 milyar dolar büyüklüğündeki proje, Hazar Denizi’nin en büyük limanı olarak inşa edilmektedir.
Türkmenistan yönetiminin attığı kararlı adımlar sayesinde tarihi İpek Yolu’nu yeniden canlandıracak yatırımlar tüm coğrafyada devam ederken Türkmenistan; ulaştırma ve taşımacılık alanında uluslararası bir merkez olma yolunda hızla ilerliyor. Hazar Denizi kıyısında yer alan Uluslararası Türkmenbaşı Limanı bölgenin en büyük limanı olarak, dünyanın sayılı limanları arasına girmeye hazırlanıyor. Bu sayede Hazar, ülkeleri ayıran değil birleştiren bir deniz oluyor.
Ayrıca, karayolu taşımacılığında da uluslararası işbirliği adına önemli projeler üzerinde çalışmalar yapılıyor. Türkmenistan’ın teklifi ile Orta Asya için Türkiye’ye kadar uzanarak bir model otobanın inşa edilmesi gündemde. Bu proje, Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Birliği (IRU) tarafından da büyük destek gördü. İRU Aşkabat’taki konferansta bu projeyi detaylı olarak gündeme taşımayı amaçlıyor. Belirtmek gerekir ki, IRU Başkanı Sn. Kristian Labrot, bu konferansın önemi hakkında, dergimizin Türkmenistan’ın Bağımsızlığının 25. Yılı özel sayısı için özel olarak kaleme aldığı makalesinde geniş bir şekilde irdelemiştir.
TÜRKMENİSTAN’IN LOJİSTİK POTANSİYELİ RAKAMLARDA
Türkmenistan Devlet İstatistik Kurumu’nun Ocak-Ağustos 2016 rakamlarına göre, Türkmenistan genelinde 1,7 milyon ton transit yük geçişi sağlandı. Bu yüklerin yüzde 61,5’lik bir kısmı demiryolu, yüzde 34’lük kısmı ise karayolu aracılığıyla gerçekleştirildi.
Söz konusu dönemde Türkmenistan’ın sınırlarından 31,3 bin adet yük arabaları geçiş yaptı. Bu rakamda 2015 yılına kıyasla yüzde 6,2 oranda artış görüldü. Yük otomobillerinin yüzde 53,2’lik bölümü Türkiye’ye ait, yüzde 37,2’lik bölümü ise İran’a aittir.
Ocak-Ağustos 2016 yılında demiryolu ile transit ihracat ve mal ithalatı ulaşımında verilen hizmetlerin hacmi 122,9 milyon doları buldu. Bu rakamda da bir önceki seneye göre, yüzde 8,8 oranında bir büyüme gerçekleştirildi.
2016 yılının Ocak-Ağustos döneminde bütün ulaşım araçları ile 6 milyon ton ihracat yükleri taşındı. İhracat amaçlı yüklerin yüzde 52,1’i gemilerle, yüzde 29,6’sı otomobil, yüzde 18,2’si demiryolu ve geri kalanı uçak ile taşındı.
Söz konusu dönemde 3,1 milyon ton ithal mallar taşındı. Bu alanda büyük bir pay sahibi otomobil sektörüne aittir. İthal malların yüzde 51,7’si yük araçları ile sahiplerine ulaştırıldı.
Kaynak : Atavatan Türkmenistan Haber Ajansı (ATHA)