Täze habara görä, adamlar atmosfera zyňan parnik gazlarynyň köp bolmagy sebäpli 2021-nji ýylda umman suwlary taryhdaky iň ýokary temperatura ýetdi. Gözlegçileriň aýtmagyna görä, 1958-nji ýyldan bäri ummanlar yzygiderli gyzýarka, 1980-nji ýyllaryň ahyrynda bu tizlik gaty çaltlaşdy we soňky alty ýylda her ýyl rekord goýuldy. Okean suwlarynyň yssy suw joşmalarynyň, tupanlaryň we güýçli suw joşmalarynyň howpuny ýokarlandyrýandygyna ünsi çekip, gözleg 500 milliondan gowrak adama iýmit berýän merjen gaýalarynyň ýaramazlaşýandygyny nygtady.
Howanyň üýtgemegi baradaky täze gözlegde, 2021-nji ýylda ummanyň suwunyň temperaturasynyň rekord derejä ýetendigi mälim edildi. Gözlegde, atmosferanyň temperaturasynyň hem ýokarlanandygy, ýöne ummanlaryň gyzmagy bilen deňeşdirilende has pesdigi habar berildi. Tapyndylarda 2021-nji ýylda ýuwaş ummanyň suwlaryny sowadýan döwürleýin howa aýratynlygy bolan La Nina howa hadysasy sebäpli dünýäniň ähli ummanlaryndan 2000 metr beýiklikde ýylylyk rekordynyň kesgitlenendigi nygtaldy.ABŞ-nyň Kolorado ştatynyň Atmosfera gözleg merkeziniň klimat boýunça alymy we gözlegiň awtorlary Kewin Trenberz: “Okeanyň ýylylygynyň mukdary dünýäde yzygiderli ýokarlanýar we bu adam tarapyndan döredilen howanyň üýtgemeginiň esasy görkezijisidir”-diýdi.Gözlegiň hasabatynda, ummanyň ýyly suwlarynyň güýçli suw joşma howpuny ýokarlandyrýan tupanlary we aşa köp ýagyşlary ýokarlandyrmaga kömek edýändigi, ýyly ummanyň suwunyň giňelýändigi we 1 tonna töweregi ereýän Grenlandiýa we Antarktidanyň buz örtükleri bardygy bellenildi. Bu şertleriň ikisiniň hem deňiz derejesiniň ýokarlanmagyna sebäp bolýandygy we okeanlaryň adam işjeňligi bilen çykýan kömürturşy gazynyň üçden bir bölegini alyp, olaryň kislotaly bolmagyna sebäp bolandygy nygtaldy.Gözlegiň netijesinde, dünýädäki deňiz durmuşynyň dörtden bir bölegi bolan we 500 milliondan gowrak adama iýmit berýän merjen gaýalarynyň ýaramazlaşýandygy, balyk görnüşlerine-de zyýanly bolup biljekdigi nygtaldy.
Gözleg, gazylyp alynýan ýangyjyň ýakylmagy, tokaýlaryň çapylmagy we beýleki işler sebäpli dünýä gyzýarka, ummanlaryň artykmaç yssy bolýandygyna ünsi çekdi.Soňky 50 ýylda öndürilen ýylylygyň 90 göteriminden gowragy okeanlar tarapyndan siňdirilip, adamzady we beýleki ýerlerde ýaşaýan görnüşleri katastrofiki temperaturadan wagtlaýyn goramaga kömek edýär.Gözleg, Atlantik we Günorta okeanlarda uzak möhletli ummanyň gyzmagynyň iň ýokarydygyny, Demirgazyk ýuwaş ummanyň 1990-njy ýyldan bäri “çalt” ýokarlanandygyny we Ortaýer deňziniň geçen ýyl ýokary temperaturany kesgitländigini belleýär.
14-nji ýanwar ýyldyzlar näme diýýär? Gündelik Täleýnama