Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzyň her bir ulgamy täze ösüş-özgerişlere beslenýär. «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda täze ösüşlere gönükdirilen maksatnamalaryň ençemesi kabul edildi. Şolaryň biri-de 26-njy maýda hormatly Prezidentimiziň Karary bilen tassyklanylan Türkmenistanda umumybilim maksatnamalary boýunça okatmagyň usulyýetini kämilleşdirmegiň 2028-nji ýyla çenli Konsepsiýasy we ony amala aşyrmak boýunça ýerine ýetirilmeli çäreleriň Meýilnamasydyr.
Bu Konsepsiýa Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe bilim bermegiň hilini dünýä standartlaryna laýyk getirmegi nazarlamak bilen, okuwçylaryň mekdep döwründen başlap sanly ulgam, ýokary tehnologiýa, emeli aň ýaly ugurlara aralaşmak mümkinçiliklerini ösdürmek maksadyna gönükdirilendir. Ylmyň we tehnikanyň örän çalt depginler bilen ösüp, durmuşyň ähli ugruny gurşamagy, täze tehnologiýalaryň döredilmegi, emeli aňyň barha giň täsire eýe bolmagy ýaş nesliň taýýarlygynyň barha kämilleşdirilmegini talap edýär. Ykdysadyýeti ösdürmekde aň-bilim ösüşi barha ýiti häsiýete eýe bolýar. Bu ugurda esasy ugurlardaky ösüşleriň üpjün edilmegi, ilki bilen, ýaş nesliň taýýarlygyna baglydyr. Şonuň üçin hormatly Prezidentimiziň geçen ýyl mukaddes Garaşsyzlyk baýramçylygynyň öňýanynda geçirilen Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisinde eden taryhy çykyşynda öňe süren Türkmenistanda okatmagyň usulyýetini kämilleşdirmegiň Konsepsiýasyny taýýarlamak baradaky başlangyjy derwaýys ähmiýete eýe boldy.
Hormatly Prezidentimiz ylmyň we tehnikanyň örän çalt depginler bilen ösmeginiň, täze tehnologiýalaryň döremeginiň, dünýäniň bilim giňişligine ýurdumyzyň işjeň goşulyşmagynyň bilim edaralarynda okatmagyň usulyýetini kämilleşdirmegi talap edýändigini örän jaýdar belläp, mekdebe çenli, başlangyç, esasy orta, doly orta, mekdepden daşary we goşmaça bilim boýunça okatmagyň usulyýetini milli tejribä, döwlet we halkara bilim standartlaryna laýyk getirýän resminamany — Türkmenistanda okatmagyň usulyýetini kämilleşdirmegiň Konsepsiýasyny taýýarlamagyň möhüm bolup durýandygyna ünsi çekipdi. Ine, şondan köp wagt geçmänka şeýle resminama işlenip taýýarlanyldy we kabul edildi. Bu hormatly Prezidentimiziň ylmy taýdan esaslandyrylan, uzak geljegi nazarlaýan başlangyçlarynyň yzygiderli häsiýete eýe bolýandygynyň aýdyň görkezijileriniň biridir.
Bilim işlerine innowasion tehnologiýalary ornaşdyrmak dowam edilip, okatmagyň dünýä tejribesinden peýdalanmak bilen, okuwçylaryň akyl ýetirijilik, öwrenijilik işjeňligi, konstruktorçylyk, özbaşdak pikirleniş endikleri ösdüriler. Üznüksiz bilim ulgamynyň mazmunyny hil taýdan täzelemek, taýýarlamak, olaryň hünär derejesini ýokarlandyrmak we ussatlyklaryny, bilimlerini, başarnyklaryny ösdürmek babatdaky işler döwrebaplaşdyrylar.
Şeýle hem umumybilim maksatnamalary boýunça okatmagyň usulyýetini yzygiderli kämilleşdirmegiň esasynda, ýaşlara çuňňur bilim we döwrebap terbiýe bermek, olary iş ýerleri bilen üpjün etmek, mekdepden daşary we goşmaça bilimiň häzirki zaman usullary we ugurlary babatda degişli işler durmuşa geçiriler. Konsepsiýada bellenenleriň iş ýüzünde ornaşdyrylmagy esasynda, bilim ulgamynyň resminamalaýyn hukuk binýadynyň üsti ýetirilip, ýaş nesliň döwrebap kemala getirilmeginde geçirilmeli işleriň many-mazmuny täzelener, baýlaşdyrylar we geljekki ösüşleriň berk binýadyna öwrüler.
Ýaş nesliň kämil bolup ýetişmeginde dil öwretmek esasy ugurlaryň biridir. Öz ene diliňden başlap, daşary ýurt dillerini bilmek dürli edebiýatlardan peýdalanmaga, dünýägaraýşyňy ösdürmäge mümkinçilik berýär. Şonuň üçin dil bilmek, öňi bilen hem türkmen dilini oňat bilmek ýaş nesil üçin esasy zerurlykdyr. Dilçi alymlaryň bellemeklerine görä, dil pikirlenişiň baş şertidir. Dili kämillik derejesine ýetirip bilen adam kämil pikirlenip hem bilýändir.
Şu aýdylanlary göz öňünde tutup, ýaş nesle, ilkinji nobatda, ene dilimiziň baýlyklaryny, dürs ýazuwyny öwretmek hökmandyr. Şeýle hem dünýä dillerini öwretmek ýaşlaryň dünýägaraýşynyň ösmegine oňat täsir edýär.
Häzirki ajaýyp döwrümizde türkmen, rus, iňlis, arap, ýapon, hytaý, nemes, fransuz, pars dillerini bilýän ýaşlaryň bardygyny bellemek gerek. Munuň özi ýaşlaryň dil öwrenmekde ukyplarynyň ýokarydygyny, dost-doganlyk hakyndaky oňat garaýyşlarynyň bardygyny alamatlandyrýar. Bu günki günde dil öwrenmek, dil bilen baglanyşykly işleri ýerine ýetirmek örän köp adamyň ünsüni çekýär. Daşary ýurt dillerini öwretmegiň hem birnäçe aýratynlyklary bar, ýagny belli bir ugra gönükdirilip daşary ýurt dillerini öwretmek muňa degişlidir.
Ýurdumyzy ösdürmegiň baş ugry Milli maksatnamamyzyň çäklerinde kesgitlenip, köpçülikleýin sanly ulgama geçmek, sanly bilim ulgamyny ösdürmek esasy ugurlaryň biri bolup durýar. Häzirki ajaýyp döwrümizde bilim bermegiň iň kämil usullary durmuşa ornaşdyrylýar. Şunda sanly ulgamyň mümkinçiliklerinden peýdalanmak, iň täze kompýuter usullaryny netijeli ulanmak ýola goýulýar. Munuň özi ýaşlaryň ylym-bilimi tiz özleşdirmeklerine oňat ýardam edýär. Ylym-bilimi ösdürmek bilen bir hatarda, ýaşlaryň ene dilimizi çuňňur bilmekleri, dünýä dillerini öwrenmekleri hem aýratyn ugurlaryň biridir. Çünki dünýä dilleri iň täze tehnologiýalary özleşdirmäge, dünýäniň ylmy kitaplaryny öwrenmäge giň mümkinçilik döredýär.
Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň tagallasy netijesinde ösüp gelýän ýaş nesliň bilim öwrenmekleri üçin ähli mümkinçilikler we şertler döredilýär. Şeýle ajaýyp şertlerde okap, bilim aljak ýaşlar ýurdumyzyň geljegidir, ösüşlerimiziň binýadydyr. Bilim almak üçin ajaýyp mümkinçilikleri döredýän, ýaş nesil hakynda çuňňur alada edýän Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň janlary sag bolsun, beýik işleri rowaçlyklara beslensin!
Jahan Çopanowa,
Aman Kekilow adyndaky Mugallymçylyk mekdebiniň rus dili we edebiýaty mugallymy.