Ýurdumyzda halk hojalygynyň pudaklaryny döwrebaplaşdyrmagyň we diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmegiň, maliýe ulgamyny pugtalandyrmagyň, bazar gatnaşyklaryny, hususy telekeçiligi ösdürmegiň hasabyna, milli ykdysadyýetimiziň bäsdeşlige ukyplylygyny we eksport kuwwatyny ýokarlandyrmaga gönükdirilen köpugurly özgertmeleriň uly tapgyry dowam edýär. Ylym we innowasion ösüş milli ykdysadyýetimiziň esasy daýanjyna öwrüldi. Ýurdumyzda ykdysadyýeti diwersifikasiýalaşdyrmak arkaly ýokary ösüş gazanmaga ugur alyndy.
Dünýäniň ösen ýurtlary we abraýly iri kompaniýalary Türkmenistany özleriniň ynamdar hyzmatdaşy hökmünde ykrar edýärler. Aýratyn-da, nebiti we gazy gaýtadan işleýän senagat, dokma senagaty, azyk senagaty çalt depginler bilen ösdürilýär. Bu ugurlarda çig maly almak, olary gaýtadan işlemek bilen baglanyşykly häzirki zaman ylmynyň we tehnologiýasynyň iň täze gazananlarynyň esasynda gurulýan we enjamlaşdyrylýan önümçilik desgalary aýratyn bellenilmäge degişlidir.
Bu ulgamlarda gurlan senagat desgalary häzirki wagtda özüniň ýokary hilli önümleri bilen içerki we daşarky bazarlarda öz sarp edijilerini tapýar. Häzirki wagtda Türkmenistanda öndürilýän ýangyç we çalgy ýaglary, himiki dökünler, gaýtadan işlenen dokma we azyk önümleri goňşy we üstaşyr ýurtlarda uly islegden peýdalanýar.
Türkmen gazy, elektrik energiýasy dünýäniň birnäçe döwletlerine eksport edilýär. «Asyryň desgasy» adyny alan, uzynlygy 7 müň kilometrden geçen Türkmenistan — Hytaý gaz geçirijisi hoşniýetli we netijeli ykdysady gatnaşyklaryň täze derejelere göterilmeginiň mysalydyr. Häzirki wagtda Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň taslamasynyň durmuşa geçirilmegi onuň üstüni ýetirýär.
Ykdysady özgertmeleriň barşynda halk hojalygynyň dürli pudaklaryna öňdebaryjy kämil tehnologiýalaryň, innowasiýalaryň giňden ornaşdyrylmagyna uly ähmiýet berilýär. Sebäbi, täze tehnologiýalar ykdysady tygşytlylygy, ekologiýa taýdan arassa önümçiligi bilen tapawutlanýarlar. Aýratynam, ekologiýa babatda zyýansyz önümçiligi bilen tapawutlanýan “ýaşyl tehnologiýalaryň” ornunyň giňeldilmegine uly ähmiýet berilýär.
Garaşsyz döwletimiziň nebitgaz pudagyna ornaşdyrylýan innowasion tehnologiýalarda “ýaşyl tehnologiýalaryň” uly orna eýe bolmagy tötänden däldir. Bu tehnologiýalar ykdysady taýdan tygşytlylyk artykmaçlygyndan başga-da, daşky gurşawa zyňylýan zyýanly galyndylaryň birnäçe esse azaldylmagyny üpjün edýär.
Mälim bolşy ýaly, 2021-nji ýylyň 13-nji martynda «Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri hakynda» Türkmenistanyň Kanuny kabul edildi. Munuň özi biziň ýurdumyzda «ýaşyl energetikany» ösdürmeklige gönükdirilen işleriň milli kanunçylyk esaslarynyň yzygiderli berkidilmegine gönükdirilen işleriň uzak möhletleýin esasda alnyp barylýandygyny görkezýär.
Häzirki wagtda dünýäniň onlarça ýurdy, şol sanda Türkmenistan energiýa we energiýa tygşytlaýjy tehnologiýalary işläp taýýarlamaga uly maýa goýumlaryny goýýarlar, olaryň hatarynda daşky gurşawy goraýan we durmuş-ykdysady ösüşini gazanmaklyga ýardam edýän «ýaşyl energetika» taslamalary — ykdysadyýetiň täze pudaklaryny döretmek, hususy telekeçilik işini ösdürmek, täze iş orunlaryny döretmek bilen baglydyr.
Türkmenistanyň energetika diplomatiýasy globalizasiýanyň hem-de tehnika we tehnologiýanyň çalt ösýän, ylmyň we öňdebaryjy ylmy barlaglaryň gazananlarynyň ornaşdyrylýan häzirki zaman şertlerindäki halkara bileleşiginiň durmuşa geçirýän toplumlaýyn tagallalarynda garalýan durnukly ösüşiň global geljegi bilen berk baglanyşyklydyr.
Özüniň ägirt uly serişde mümkinçiligini tutuş adamzadyň bähbidine peýdalanmaga ymtylýan Türkmenistan bu ugurda anyk ädimleri ätmek bilen, ýangyç-energetika toplumyny düýpli döwrebaplaşdyrmak ýörelgelerine hem-de energiýa serişdelerini dünýä bazarlaryna ýetirmegiň ýollaryny diwersifikasiýalaşdyrmaga esaslanýan bu ugurdaky syýasaty durmuşa geçirýär.
Geçen ýylyň netijeleri boýunça Garaşsyzlyk ýyllary içinde tebigy gazy çykarmakda iň ýokary görkeziji gazanyldy, ýagny 83 milliard 772,9 million kub metr tebigy gazyň çykarylmagy bilen meýilnama 120,1 göterim, eksport etmek boýunça 129,8 göterim, maýa goýumlary özleşdirmek boýunça 109 göterim ýerine ýetirilip, polipropilen örtüginiň, Jet A-1 kysymly uçar kerosininiň, «Turkmenoil Advance 5W-40» görnüşli ýarym sintetiki çalgy ýagynyň, gämi ýangyjynyň, alkilat benzinleriniň ýokary oktanly komponentiniň täze önümçilikleri ýola goýuldy.
Muhammetguly Sapargeldiyew, Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetiniñ Himiya tehnologiyasy ve ekologiya fakultetinin mugallymy.