Islendik adam öz başarnygyna görä surat çekip biler, emma ony akwarel usulynda ussatlyk bilen çekmek her kime başardanok. Çünki ol inçe we üýtgeşik sungat.
Bu üýtgeşik sungaty bütindünýäde bellemeklik, meksikaly suratkeş Alfredo Guati Roho (1918-2003ý) tarapyndan ýola goýulýar. Ol dünýäniň meşhur akwarel suratkeşi bolmak bilen, dünýäniň gözelligini, ajaýyplyklaryny täsirli suratlandyrmakda surat çekmekligiň akwarel usulynyň güýjüne ynanýan adam hökmünde 1991-nji ýylda bellenilmegine badalga berip, her ýylyň 23-nji noýabrynda Bütindünýä akwarel gününi geçirmegi teklip edýär.
Onuň tagallasy bilen, XX asyryň II ýarymynda akwarel usulynda surat çekmeklige bolan gyzyklanma täzeden janlanýar. Ol ilki bilen Meksikanyň akwareller jemgyýetini soňra Akwarel muzeýini esaslandyryp, şuňa meňzeş jemgyýetleriň başga ýurtlarda döremeginde we onuň dünýä ýaýramagynda özüniň goşandyny goşýar.
Akwarel sungatynyň taryhynda möhüm waka, II asyrda Hytaýda kagyzyň oýlanyp tapylmagy bilen surat çekmekde we çyzgylary çyzmakda ulanylmagy, onuň döremeginiň ilkinji ädimi bolýar. Bu surat usuly Ýewropada XVII asyrda giç döreýär.
“Akwarel” sözi fransuz we italýan dilerinden gelip çykyp, rus dilinden terjime edilende “suwly” manysyny berýär. Onuň ady surat usulynda ulanylýan reňkleriň görnüşlerini görkezýär.Olar suwda ereýän maddalara ösümlik ýelimlerine esaslanýan baýaglardyr. Şeýle boýaglaryň ulanylmagy, suratyň ýeňil we howaýy görnüşde çekilmegine we netijeli täsir galdyryjy suraty döretmäge mümkinçilik berýär.
Akwareller üçin iň gowy kagyz watman kagyzy we bristolskiý karton ýerlikli bolýar. Akwarel reňkinde ulanylýan boýaglara gaýdyp gelsek, onda suwda ereýän ýelim bazasyndan we boýagdan başga-da, boýag plastikligini üpjün edýän, kagyz ýüzüniň örtülmeginiň öňüni alýan maddalary öz içine alýandygyny bellemelidiris.
Akwarel usulynda surat çekýän häzirki zaman suratkeşleri diňe bir akwarel boýaglaryny we çotgalaryny däl, eýsem suratyň inçe elementlerini we kyn böleklerini işlemek üçin akwarel galamlaryny ulanýarlar.
Bu usulda işlän suratkeşleriň arasynda A.Dürer, Wan Deýk, K.Lorren, J.Kastilion aýratyn aýtmak bolar. XVIII asyryň ahyrynda akwarel Angliýa ýaýraýar. Başda höwesjeňleriň arasynda soňra ussat suratkeşleriň gurşawynda ulanylyp başlanýar. Tiz wagtdan Angliýada professional akvarel suratkeşleriniň tutuş bir galaktikasy peýda bolýar. Olaryň arasynda U. Týorner, D.Koks, S. Praut we başgalar degişli.
XIX asyrda ol Ýewropada, ABŞ-da we Russiýada giňden ýaýraýar. Şol döwürde suratkeşleriň köpüsi döredijiliginiň bir bölegini ýa-da tutuş bölegini akwarellere bagyşlaýarlar. Russiýada akwareller jemgyýeti 1887-nji ýylda peýda boldy, ýöne 1917-nji ýyldaky wagtlaýyn ýatyrylýar. Emma 1998-nji ýylda onuň täzeden döremegi, “Sankt-Peterburgyň akwarel jemgyýeti” peýda bolmagy sebäp bolýar. Häzirki wagtda Russiýada S. Andriyaka akvarel akademiýasy we mekdebi hereket edýär.
Düzgün bolşy ýaly, Bütindünýä Akwareller gününiň öňüsyrasynda, Akwarel jemgyýetleriniň gönüden-göni gatnaşmagy bilen bu gyzykly surat usulynda işleýän suratkeşleriň çeken suratlarynyň sergileri gurnalýar. Dünýäniň dürli şäherlerinde geçirilýän bu gün suratkeşleriň çeken zähmetini hormatlamak bilen olaryň suratlarynda siňdiren döredijiligine ýokary baha bermek bilen bütindünýäde guramçylykly bellenilip geçirilýär.
Gözel EMINOWA,
Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň
Halkara gatnaşyklary institutynyň halkara
žurnalistikasy fakultetiniň 3-nji ýyl talyby.
Hünärmenleriň teswirlerini okamak üçin bu sahypamyza yzygiderli gelip duruň!
