Bu ösümlik özüni Kiçi Aziýa ýurtlaryndan gözbaş alyp gaýdýar, bu ýerde köp asyrlar bäri tarhun oty giňden ulanylýar. Tarhun Mongoliýanyň sähralaryndan başlap, Aziýa, Ýewropa we Amerikada ýaýrady. Düwürtigi we inçekeseli, dem alyş kesellerini, epilepsiýany bejermek, gan damarlaryny güýçlendirmek – bu şertleriň hemmesini kömegi bilen üstünlikli bejerdiler. Onuň ajaýyp tagamy, bu ýakymly ösümligiň seýrek peýdaly aýratynlyklary we bölekleri bilen baglanyşyklydyr.
Iň bolmanda bir gezek duýup, bu ysy ýatdan çykaryp bolmaz. Tarhun ýabany ösümlik tebigatda we şahsy ýerlerde ösdürilip ýetişdirilen ysly ekin hökmünde tapylyp bilner. Geljekde ulanmak üçin ýapraklaryň ýokarsyny ownuk böleklere daňyp, taýýarlap bolýar. Guradylan tarhun, germetiki möhürlenen gapakly aýna bankalarda saklanýar.
Tarhun, düzümi sebäpli dünýäniň köp ýurtlarynda halk lukmançylygynda derman ösümligi hökmünde üstünlikli ulanylýar. Güýç we işdäni güýçlendirýär, nerw dartgynlygyny aýyrýar, ukusyzlyga garşy göreşýär, agyz boşlugyny, iýmit siňdiriş ulgamynyň ýagdaýyny bejerýär.
Tarhunyň peýdaly häsiýetleri:
- Güýçlendirmek,
- Sazlamak,
- Agyry aýyryjy,
- Nerw ulgamynyň işini durnuklaşdyrmak,
- Iýmit siňdirişini kadalaşdyrmak,
- Işdäňi güýçlendirýän,
- Täzelenmek,
- Potensialy ýokarlandyrýar.
Tarhun ýakymly ysly zatlary köpeltmek üçin gaty güýçli kökleri bar (munuň üçin kesikler we tohumlar az ulanylýar). Ösümlik beýikligi esasan 1 metre ýetýär. Ýaşyl ýapraklar bilen örtülen baldaklar gyrymsy ýetişensoň agaç görnüşine eýe bolýar.
Tarhun adam saglygy üçin örän peýdaly maddalary öz içine alýar. Onda A, PP, C, B1 we B2 witaminleriniň ep-esli düzümi bar. Bu ysly medeniýetiň möhüm düzüm bölekleri karotin, alkaloidler, flawonoidler, efir ýaglarydyr. Onda minerallardan demir, magniý, kaliý, natriý, fosfor, ýod we beýlekiler bar. Tarhun peýdaly häsiýetleri ep-esli uglewodlar we belok bilen aňladylýar. Şol bir wagtyň özünde, onuň kaloriki mukdary gaty pes bolmagynda galýar – 100 g önüme 25 kkal.
Hojalyýewa Aýjemal,
S.A.Nyýazow adyndaky TOHU-nyň talyby