Türk üniversitelerine yurtdışından öğrenci başvuru sezonu öncesi Aşkabat Eğitim Müşaviri görevini vekaleten yürütmekte olan Aşkabat Ticaret Baş müşaviri Serdar Akar’dan önemli açıklama geldi. “Atavatan Türkmenistan” uluslararası dergisinin muhabiri Aybölek Abdyyevenın sorularını içtenlikle yanıtlayan Sn. Akar, Eğitim müşavirliğinin yakında başlatacağı online randevu sistemi hakkında ve öğrencilerin Türkiye’de eğitimi konusunda çok önemli bilgiler verdi.
Atavatan : Sn. Müşavir, Türkiye’de üniversite eğitimi hakkında bilgi verebilir misiniz?
İster Türkiye’de olsun ister dünyanın her ülkesinde olsun liseyi bitiren her öğrenci üniversite okumak istiyor, bunun için de hem kendi ülkelerinde hem de yurt dışındaki üniversiteler de nasıl okuruz diye araştırıyorlar. Bu Türkiye’deki öğrenciler için de geçerli. Türkiye’de de her ilde, her ilçe de artık üniversitelerimiz çoğaldı ama farklı şekilde okumak isteyen Türkiye’deki öğrenciler de yurt dışındaki üniversitelere gidiyorlar ayni şekilde Türkmenistan’daki öğrencilerde lisesini bitirdiğince Türkmenistan’daki üniversitelerde nasıl okuruz, yurt dışındaki üniversitelerde nasıl okuruz diye araştırma yapıyorlar.
Bu araştırmaları çerçevesinde de ülke ve üniversite yönelik çalışmalar yapıyorlar. Türkiye’de özellikle üniversitede liselerin bitirdiği, mezun oldukları dönemde eğitim fuarları olur. Bu fuarlara yurt dışındaki üniversiteler gelip kendi yerlerini tanıtırlar.
Türkmenistan’daki öğrencilerde ya da önceden giden arkadaşları sayesinde ve ya da yeni teknoloji internet sayesinde araştırmalar yapıyorlar ve kendilerine bir üniversite, bir ülke tespit ediyorlar ve bu oralara gitmek için de çalışmalar yapıyorlar. Şimdi bu çalışmalar devam ederken, Türkiye’ye gidecek ise, önemli aşamaların birisi de lise diplomalarının tasdik edilmesi oluyor.
İşte Türkiye Cumhuriyeti Aşkabat Büyükelçiliğinin Eğitim Müşavirliği olarak bizde bu belgelerin tasdikini yapıyoruz. Bu belgelerle Türkmen öğrenciler Türkiye’deki üniversitelere başvuru yapabiliyor.
Türkiye’de üniversiteler yabancı öğrencilere belirli kontenjanlar ayırıyorlar. Türkmenistan’dan müracaat eden tüm öğrenciler Türkiye’deki üniversitelere kendilerine okuyacak yer bulabiliyorlar.
Şimdi tabi üniversite eğitimi çok önemli. Çünkü buradan aldıkları eğitimle Türkmenistan’a geliyorlar. Türkiye’deki okudukları eğitimlere göre daha sonra Türkmenistan’a gelip burada ya devlet kurumlarında ya da kendileri özel sektörde iş kuruyorlar. Türkiye’deki eğitimleri esnasında da aldıkları bilgiyi, edindikleri deneyimleri gelip Türkmenistan’da kullanacaklar. O nedenle örneğin işletme eğitimi alıyorlarsa, Türkiye’nin tecrübelerinden, deneyimlerinden faydalanarak Türkmenistan’da ne iş yapabiliriz, nasıl ortaklıklar kurarız, nasıl üretim yaparız, nasıl ticaret yaparız, nasıl dünyaya açılırız diye düşünüyor. Artık internet sayesinde, elektronik ticaret sayesinde bütün dünyalar küçüldü, oturduğumuz yerden ticaret yapıyoruz. Yurt dışında okuyan öğrenciler her hangi ülkede olsa olsun geldikleri zaman Türkmenistan’a hizmet ediyorlar.
Türkiye’de özellikle Türkmenistan’dan gelen öğrencilere daha farklı davranılıyor. Benim gözlemlerim bu, çünkü “ben Türkmen’im” deyince ayni kökenden gelmiş olmalarından dolayı mutlu oluyorlar, daha yardımcı oluyorlar. Dolayısıyla biz de Eğitim Müşavirliği olarak Türkiye’de eğitim almak isteyen öğrencilere yardımcı oluyoruz.
Yardım yaparken tüm belgelerin onaylanması, tasdiklenmesi süreci var. Bu süreç içerisinde de biz istiyoruz ki daha düzenli vazıyette öğrenciler ellerindeki belgeleri hazır gelsinler, eksikleri olmasın işlemler çabuk yürüsün bir kargaşa olmasın her kes sırasında gelsin, vaktinde gelsin ve işlemlerimiz ona bağlı olarak hızlı hızlı vazıyette yapalım istiyoruz. Şimdi bu amaçla daha önceki tecrübelerde var tabi daha önceki yaşanmış sıkıntılarımız da var.
Biz burada internet üzerinden randevu alma sistemini getirmekte amacımız bir kargaşa olmasın istiyoruz. Öğrenci sisteme girsin, adını, soyadını, pasaport numarasını, e-mail adresini girsin, randevu alsın. Biz öğrenciye e-mail ile bilgi veriyoruz. Öğrenciye randevu gününü hatırlatıyoruz ve notlarımızı iletiyoruz. Öğrenciye tamamlaması gereken evrakları hatırlatıyoruz.
Yaşadığımız sıkıntılardan birisi de tercümelerden kaynaklanıyor. Bazen öğrenciler yanlış yapılmış tercümeyle geliyorlar, tekrar gidip gelmek zorunda kalıyorlar. Bütün öğrenciler Aşkabat’ta oturmuyor, Türkmenistan’ın diğer eyaletlerinden, ilçelerinden öğrenciler geliyorlar. Şimdi bu gelen öğrenciye şu eksiğin var git tamamla dediğimiz zaman bizim vicdanımız sızlıyor, üzülüyoruz. Çünkü belki bu öğrencilerin burada kalacak mı, kalmayacak mı, gerimi dönecek dolayısıyla yanı buradaki amacımız Türkmen öğrencilerine daha rahat ortam yaratmak. Örneğin öğrenci Kerkiden gelecek. Bu öğrenci Kerkideyken internetten randevu alacak. Yani biz çok karmaşık bir şey hazırlamadık, basit herkesin anlayabileceği sistem hazırladık. Öğrenci randevusunu alacak, kendisine gelen emaildeki tarih ve saatte tüm evrakları hazır bir şekilde gelecek ve hızlı bir şekilde işlemlerini tamamlayacak. Sabah evraklarını veren, öğleden sonra evrakını hazır şekilde alacak. Yani, burada amaç öğrenciye daha iyi hizmet vermek. Burada en önemli şey öğrencilerin hazır şekilde, tüm evrakların paket olarak hazır olacak şekilde gelmesidir.
Atavatan : Öğrenci randevusuna zamanında gelmezse ne olacak?
Şimdi biz günlük 100 öğrenci kabul edebilecek şekilde, sistemi programladık, öğrencilerin mezun olduğu dönemde bu miktar belki 150, belki 200 öğrenci kapasiteye kadar artacak. Bizim sistemi kurmaktaki amacımız zaten öğrencinin rahat etmesi, o nedenle öğrenci isterse sistemden tarihi müsait olmasına göre değiştirebilecek. Tabi ki sistem 25 Mart itibariyle işlemeye başlayacak ve 1 Nisan tarihinden itibaren de randevu vermeye başlayacak. Eğer herhangi bir eksiklik, sorun çıkarsa, kod elimizde o eksikliği hemen düzelteceğiz.
Atavatan : Elçilik de öğrenciler için online randevu sistemini uyguluyor..
Büyükelçilik sisteminde bazı evrakları tarayıp, sisteme yüklemek lazım. Bizim sistemde ise, adı, soyadı, pasaport numarası bir de emil istiyoruz. O email adresini de kendisine bilgi ulaşmak için kullanıyoruz.
Atavatan :Telefon numarası isteniyor mu?
Biz telefon numarasını da istemiyoruz. Çok fazla bir şey istemiyoruz. Yanında pasaportu ile gelecek zaten sisteme girdiği adı, soyadı kod numarası var. Gelen öğrencinin doğru kişi olması önemli, biz onu amaç ediyoruz. Yanı emaili de onun için istiyoruz, bir email adresini yönlendirsin, bilgi verelim. Sistem şu an Türkçe ve Türkmence seçenekli çalışıyor.
Atavatan : Eğitim müşavirlik tarafından verilen hizmetler ücretlimi?
Biz her hangi bir ücret almıyoruz, zaten gelen mailin altındaki satırında biz onu yazıyoruz. Onu ben özellikle koydurdum sisteme. Gelen mailde diyoruz ki şu tarihte ve şu saatte şu evraklar ile gel diyoruz. Bizim işlemlerimizde her hangi bir ücret almıyoruz. Bu bilgi de gelen emailde yazıyor. Yani koyu harfler ile eğitim müşavirliği işlemlerinde ücret alınmamaktadır diye yazıyoruz. Bu çok önemli, eğitim müşavirliğinin vereceği işlemler için herhangi biri ücret isterse buna itibar etmeyiniz! Öğrencilerin tek maliyeti, evrakların tercüme maliyeti. Tercüme maliyeti dışında başkada maliyeti yok.
Atavatan :Randevu almak için belge lazım mi ?
Müracaat için bir belgeye gerek yok. Bizim için yanı, sisteme girmek için adını yazacak, sisteme soyadını yazacak, pasaport numarasını yazacak bu kadar! Ayrıca pasaport her iki pasaport türü için seçenek var. İstediğimiz 4 tane işlem var. Email adresini istememizin de nedeni, öğrenciye bilgi vermek.
Atavatan :Türkiye’de eğitim almak isteyen öğrencilere ne tavsiye edersiniz?
Şimdi Türkiye’ye gidip okuyacak öğrencilerin hangi okulda okuyacaklarını iyi tespit etsinler. Yanı hedeflerini de ideallerini de, yanı ben doktor mı olmak istiyorum, ben mühendis mi olmak istiyorum, eczacı mi olmak istiyorum, uluslar arası ilişkiler mi okumak istiyorum dolayısıyla kendisinin de hedef seçmesi lazım, ideal seçmesi lazım öncelikle. Sonuçta bu üniversiteler kendisine ideal seçtiği üniversiteler sana Türkiye’nin hangi illerinde var. Şimdi Türkiye’nin her illeri bir birine benzemiyor. Yanı bazı iller var mesela İstanbul pahalı il, yanı belki öğrenci İstanbul’da okumak ister, İzmir’de okumak ister bunlar pahalı gelir ama Niğde’de daha uygun bedele okur.
Niğde üniversitesi daha ucuz şartlar talep edilir. Yanı kendi maddi olanaklarını da iyi bilmesi lazım. Bir hedef seçecek ben ne okumak istiyorum çünkü bazen okumak için gidiyorum diye sonra bakıyor ki ya o bölüm ideali değil. Hadi 2 sene okumuş oluyor tekrar üniversite değiştiriyor, boş boşuna 2 senesi gidiyor, dolayısıyla hedef çok önemli ne okumak istiyor..
Yanı o hedef çok önemli. Liseyi bitirdin, sınava girerken puana göre sıralama yapılıyor. Örneğin mühendis olmak istiyorum, ama maliye okudum yani planlama olmadı. Şimdi ben işletme okumak istiyorum, işletme eğitimi veren kaç fakülte var onu ben internetten kolayca buluyorum, kendime bir hedef seçiyorum, sonra gidecekleri üniversitenin imkânlarını araştırabilirim. Yani, gittikleri üniversiteler de yurt imkânı, yemek, içmek imkânları nasıl, ulaşım imkânları nasıl, şehirde nasıl bir hayat var, onları da araştırsınlar. Yani gidince de deniz yok ilde ben burada deniz görecektim diye beklemesinler.
Çok önemli bir şey yanı mühendislik okumak istiyorsanız bence bugün Ankara’daki mühendislik fakültelerinde okuyun. Çünkü Ankara’nın çevresinde çok ciddi makine öğretimi, sanayi öğretimi var. İstanbul, Kocaeli, İzmit değişik iller de var sanayi geçmiş olarak ama Ankara makine öğretimi arasında önemli bir şehir. Yani idealiniz neyse o ideali iyi tespit edeceksiniz, gittiğiniz üniversiteyi şartlarını iyi tespit edeceksiniz. Bir de o eğitimi okurken artık kendinizi de hayata hazırlayacaksınız. Ben yanı Türkmenistan’a döndüğümde bu aldığım eğitimle neler yaparım. Ona da başlayacaksınız çalışmaya. Hem okuyacaksınız hem de Türkmenistan’a döndüğünde neler yapabilirim, Türkiye Türkmenistan arasında ortak nasıl iş yapabilirim. Yanı çevremizde artık dünya gelişiyor. Sadece Türkiye-Türkmenistan kısmından örnek vermeyelim. Rusya gelişiyor, Rusya da nasıl iş yaparım, BDT arası nasıl iş yaparım, şimdi büyük bir ekonomi Türkmenistan ve ülkeler arası nasıl ticaret yaparım, bunlar hep böyle işletme okuyorsun diyorum. Bunları oturup araştırması lazım, öğrenci okurken. Hukuk okuyorsanız Türkmenistan’daki hukuk nasıl, ben döndüğüm zaman Türkmenistan’da neler yapabilirim yanı o çok önemli. Sen Türkmenistan’a döndüğün zaman hangi ülkede okuyorsa okusun Türkmenistan’a döndüğün zaman ne iş yapacak. Aldığı eğitimle burada Türkmenistan’ın gelişmesi için neler yapacak, kalkınması için neler yapacak, önemli olan o, yanı bizde onu istiyoruz. Türkiye’de öğrenci okusun ama Türkmenistan’a dönsün Türkmenistan için çalışsın. Hedefi Türkmenistan olsun. Yanı Türkiye’de okusun, Türkiye’de kalsın, Türkiye’de yaşasın diye beklentimiz yok. Biz de Türkmen öğrenci okusun Türkiye’de, ama dönsün ülkesine. Ülkesi için yararlı insan olsun, hedef o.
Atavatan : Türkiye’deki vakıf üniversiteyle devlet üniversite arasındaki fark ne?
Şöyle söyleyelim: Türkiye’de yükseköğrenim kurumu var, YÖK, bütün üniversiteler bu kuruma bağlı ama vakıf üniversitelerde Türkiye’de çoğaldı. Vakıf üniversiteler tabi daha özeller yanı kendi gelir kaynaklıları kendileri yaratıyor, devletten çok fazla destek almıyor. Devlet üniversiteleri devletten alıyor bütün imkanları ama vakıf üniversiteleri kendi kaynaklarını kendileri yaratıyorlar, devletten çok fazla destek almıyorlar. Dolayısıyla vakıf üniversiteleri özel üniversiteler daha özel mantığı işliyor özel sektör mantığıyla, işletiyorlar. Dolayısıyla eğitimler açısından çok fark yok. Her iki üniversitelerin diplomalarında hiç bir sorun yok. Hepsi yükseköğrenim kurumu tarafından onaylanmış, belgelenmiş diplomalar veriliyor. Bu vakıf üniversitelere dâhil bütün Türkiye’deki devlet üniversiteye dahil uluslar arası geçerliği olan diplomalar veriyorlar. Yanı bu diploma diyelim ki şu vakıf üniversitesinde okudum ya şu devlet üniversitesinden hiç bir farkı yoktur. Verilen diploma bütün dünyada tanılan diploma. Dünyanın bütün ülkeleri tanır Türkiye’deki üniversiteyi. Yani verilen diploma hukuken aynı geçerliğe sahip. Ayrıca öğrenciler Türkmenistan’a geldiklerinde biz onların diplomalarında eğitim müşavirliği olarak tasdik ediyoruz. Öğrenci Türkiye’den diploma getiriyor, Türkmenistan yetkili idaresinden denklik almak istiyor, bunun için öncelikle, bu diplomanın Türkiye’de verilen gerçek diploma olduğunu bizim tasdik etmemiz lazım. Biz diplomayı ilgili üniversiteye gönderiyoruz, onlar tarafından verilen diploma mi değil, onu tespit ediyoruz.
Son olarak bir şey daha belirtmek istiyoruz. Tercüme büroları bizim için çok önemli. Bütün öğrenciler tercüme bürolarına gidiyorlar, işlemleri yaptırmak, tercüme yaptırmak için dolayısıyla mesela biz şu anda eğitim müşavirliği olarak aldığımız karar doğrultusunda bütün tercüme bürolarının tercümelerini kabul ediyoruz. Tercüme bürolar arasında da bir ayrımcılık yapmıyoruz. İşte tercüme bürolarından da bir bizim istediğimiz işte öğrenciler emailde bahsettiğimiz tercümelerin eksiksiz yapılması. Yanı aslında biz bunu şu amaçta da kullanıyoruz. Yanı öğrenci Kerki’den geliyor, biz ona tercümeyi Aşkabat’ta yapacak diye zorlamıyoruz. Kerkiden öğrenci gelsin Aşkabat’a, Aşkabat’ta tercüme bürosunda tercüme etsin işte hani tercime bürosunda işi çoksa yarın gelsin dediğin zaman bir gece yatacak, yatacak mı, kalacak mı, varmayacak mı bu sorunları aşmak açısından bu oldu nerede tercüme bürosu varsa orada yaptırsın o tercümeyi, gelsin istiyoruz yanı biz öğrenciye zorluk çıkartmak istemiyoruz.
Ama tercüme bürolarından da beklentimiz o belgelerin düzgün olması çünkü o eksiklikleri görüyoruz ve mesela ben eksik tercüme yapan, yanlış tercime yapan bürolara araştırıyorum, diyorum ki sizden gelen şu tercümeler yanlış gelirse, 3 defa yanlış gelirse bundan sonra o tercüme bürosundan gelen belgeleri kabul etmeyecek. Yanı o önemli bizim için, yanı gelen öğrenci belgelerini kontrol ederek de gelsin yanı tercüme bürosu tercümelerini eline verdiği zaman onu alıp gelmesin yanı en azından bak bakalım, sen belgeleri kontrol et. Tabi sen tercüman değilsin Türkçesini doğrumu belki çok kontrol etmeyeceksin ama belgiyi bitirmiş ders ismini örneğin doğru yazmış mı bak. Böyle yanlış geldiği zaman biz onu düzeltemiyoruz, tekrar tercüme bürosuna gitmesi lazım. Bu öğrenci için ek masraf oluyor, vakit kaybı oluyor. Müracaat az olduğu zaman bu sorun olmayabilir belki, ama yoğun dönemde bu öğrenci için belki 3-4 gün zaman kaybı olacak. Bu nedenle tercüme büroları çok önemli, bunlardan gelen evrakların düzgün gelmesi lazım.