Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe halkyň saglygy baradaky alada döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugrudyr. Türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyz tarapyndan binýady goýlan, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň baştutanlygynda üstünlikli durmuşa geçirilýän «Saglyk» Döwlet maksatnamasyna laýyklykda, bu ulgamy mundan beýläk-de ösdürmek boýunça köptaraply işler ylmy esasda üstünlikli durmuşa geçirilýär.
«Saglyk» Döwlet maksatnamasynyň esasy maksady ilatyň saglyk ýagdaýyny has-da gowulandyrmak we abadançylygyny ýokarlandyrmak, adam ömrüniň dowamlylygyny artdyrmak, innowasion tehnologiýalara, öňdebaryjy lukmançylyk ylmyna we tejribelerine esaslanýan kämil, ýokary netijeli saglygy goraýyş ulgamyny döretmekden ybaratdyr
Şol bir wagtda ýurdumyzda keselleriň öňüni almak ugrunda hem giň tagallalar edilýär. Adam bedenine daşky gurşawdan gelýän zyýanly täsirleriň öňüni almak hem zerurdyr. Bularyň başynda tozan gelýär.
Biziň hemmämiz her gün tozana sezewar bolýarys. Tozan sebäpli ýüze çykýan alamatlaryňyz barmy, saglygyňyza, dem alýan tozanyň mukdaryna we tozanyň görnüşine baglydyr. Allergiýa ýa-da demgysma ýüze çykanda, tozan çybyklary, polen ýa-da kömelek ýaly allergenleri öz içine alýan tozan dem almak çalt alamatlara sebäp bolup biler. Iş ýerinde tozanyň hemişe bolmagy, mysal üçin daşdan, agaçdan, metaldan, kömürden, kremniden ýa-da asbestdäki tozanlar hiç hili görünmez, ýöne geljekde saglygyňyza çynlakaý täsir edip biler.
Tozan – içindäki zatlar näme! Adaty öý tozany dürli gelip çykyşly onlarça ýa-da ýüzlerçe bölejiklerden durýar. Tozanyň takmynan üçden bir bölegi mineral bölejiklerden we ölen deriniň 20% -inden ybaratdyr. Öli öýjükleri yzygiderli dökýäris we adamyň bütin ömrüniň dowamynda ortaça 18 kilogram öli öýjükleri ýitirýärler. Beýleki 12-15% ownuk dokma süýümleri. Olaryň çeşmesi halylar, perdeler, eşiklerimiz, diwar kagyzy, ýumşak oýunjaklar, diwanlar we oturgyçlar. Jaýda şular ýaly zatlar näçe köp bolsa, şonça-da tozan emele gelýär.
Tozanda köp toksinler we agyr metallar bar we öý tozanyndan dem almak bilen hemişe zäherlenme ýagdaýyny saklaýarys. Sagdyn, gujurly ulular üçin bu möhüm bolup bilmez, ýöne garry adamlar üçin käwagt zyýan getirýär.
Şeýle-de bolsa, öý tozanlaryndan iň köp ýaýran zyýan allergiýa. Iň optimistik statistika, Ýer ýüzünde her onunjy ýaşaýjysynyň tozana allergiki bolandygyny aýdýar. Emma käbir adamlar munuň takmynan 40% -ine täsir edýär diýip hasaplaýarlar.
Ýönekeý düzgünleri ýerine ýetirmek, özüňizi we maşgalaňyzy tozan zyýanyndan goramaga kömek eder.
* Öýde aýakgap we eşikli gezmäň, olary öýe gelende ýapyk şkafda saklaň.
* Mümkin boldugyça öýi çygly süpürgiçler bilen arasalap duruň – hepdede azyndan 1-2 gezek. Munuň üçin ýuwujy tozan sorujy ulanmak iň gowusydyr.
* Suw süzgüjli tozan sorujy ulanyň. Adaty tozan sorujylar ýagdaýy hasam erbetleşdirýär, sebäbi süzgüçleri tozan sorujynyň beýleki ujundan howa akymy bilen birlikde zyňylýan iň ownuk tozan bölejiklerini tutup bilmeýär.
Gülnabat Şukurowa,
Myrat Garryýew adyndaky Türkmenistanyň döwlet lukmançylyk uniwersitetiniň
Keselleriň öňüni alyş fakultetiniň 3-nji ýyl talyby.