Smorodina- tagamy örän süýji beden üçin ajaýyp sagdyn. Witaminleriň ammary diýilýän smorodina. Bu täsin ösümligiň miwelerinde A witamin, B we P witaminleri, şeýle hem beden üçin möhüm maddalary, peýdaly şeker, fosfor kislotasy, karotin we efir ýagy bar. Ýapragynda köp mukdarda magniý, fitonidler, marganes, kümüş, kükürt we ş.m.
20-ä golaý töweregi miwesi hem-de ulularyň bedeniniň askorbin kislotasyna bolan ortaça gündelik islegini kanagatlandyrmak üçin ýeterlikdir. Smorodina ulanmak ýürek-damar ulgamyndaky kynçylyklardan gaça durmaga mümkinçilik berýär we üstesine-de, düwnük keseliniň öňüni alýar. Mundan başga-da, bu miweleriň süýji keseliniň öňüni almak we uzak ýyllaryň dowamynda görüş ýitiligini saklamak üçin ajaýyp ukybynyň bardygy subut edildi.
Bu ösümligiň ýapraklary we miweleri bagryň, böwrek daşlarynyň we dem alyş ýollarynyň kesellerini netijeli bejermek üçin ulanylýar. Şeýle hem smorodina adamyň immunitetini we sowuklama garşy durnuklylygyny ýokarlandyrýandygyny bellemelidiris.
Smorodinanyň ýapraklary düzümindäki taninler we biologiki taýdan işjeň maddalar, witaminler we efir ýaglary sebäpli toniki we antiseptik häsiýetlere eýe. Bu gyrymsy agaçlaryň ýapraklarynda miwelerinden has köp C witamini bar, şonuň üçin gut, gastrit we ýürek-damar kesellerinde ulanylýar. Adaty lukmançylyk göz keselleri we dürli dermatit üçin dermanlary ulanmagy maslahat berýär.
Smorodinanyň miwesi witaminleriň we dürli mikroelektrleriň birleşmesidir, olara özboluşly bejeriş aýratynlyklaryny berýär. Dürli görnüşdäki smorodina miweleriniň kislotasy ep-esli üýtgäp biler. Mundan başga-da, miwelerde beden üçin zerur bolan köp mukdarda süýüm bar. Miwe bişensoň, şekeriň mukdary ýokarlanýar we pektin maddalarynyň mukdary ep-esli azalýar, ýöne olar E witamine baý.
Smorodinanyň agajy. Bu gyrymsy agaç birmeňzeş tertibi bilen häsiýetlendirilýär. Smorodinanyň gyrymsylygynyň 3 görnüşi bar – wegetatiw, gurak we gülleýän.
Smorodina görnüşleri dürli-dürli, gelip çykyşy bilen gönüden-göni baglanyşykly biologiki aýratynlyklara we morfologiki aýratynlyklara görä bölünýär. Ilki başda görnüşleriň dürlüligini iki möhüm topara bölüp bolar – gyzyl we gara smorodina.
Gyzyl smorodina. Gyzyl smorodina, gan basyşyny çalt peseltmek üçin ajaýyp serişdedir. Kumarinleriň köp mukdary gan ýygnamagynyň öňüni alýar, ýürek keselleriniň öňüni alýar. Hut şu gyrymsy agaç pektin maddalaryny öz içine alýar, munuň netijesinde adam bedeninden zyýanly maddalar aýrylýar. Bu miwelerden alnan miwe içgileri suwsuzlygy doly kanagatlandyrýar. Süýji keselinde smorodina çalşygynyň ep-esli gowulaşmagy üçin örän täsirli serişde hökmünde ulanylýar. Mundan başga-da, miweli şiräniň öndürijiligini ýokarlandyrýandygyny, işdäsini gowulaşdyrýandygyny we aşgazan-içege ulgamynyň işjeňligini ýokarlandyrýandygyny ýatdan çykarmaň.
Gara smorodina. Gara smorodinanyň adatdan daşary peýdaly miweleri beden üçin zerur bolan iň gymmatly tebigy çeşmelerdir. Şeýle peýdaly önümiň ulanylmagy kapilýarlary güýçlendirýär, şeýle hem çişmä garşy we sklerotik täsirine eýe. Gara smorodina köplenç damar agyrylary üçin bellenilýär. Bedende kuwwatyň peýda bolmagyna kömek edýär, şeýle hem ukusyzlyga we ýadawlyga garşy ajaýyp göreşýär, miwesi içegäniň kadaly işlemegini dikeltmek üçin ulanylýar.
Işangulyýew Penamuhammet,
S.A.Nyýazow adyndaky TOHU-nyň mugallymy