Türkmenistan’ın Hazar Denizi kıyısındaki Garaboğaz kentinde Türk Gap İnşaat ve Japon Mitsibushi Corporation şirketlerinin ortaklığı sonucunda inşa edilen Amonyak ve Üre Fabrikası hizmete açıldı. Orta Asya’nın en büyük gübre fabrikalarının birisi olarak gösterilen bu endüstriyel tesisin maliyeti 1,575 milyar doları buldu.
Doğalgaz rezervi bakımından zengin olan Türkmenistan, ihracatını çeşitlendirmek amacıyla doğalgazı hammadde olarak kullanarak, son teknoloji ile çeşitli ürün üretimi yönünde büyük yatırımlara imza atıyor. İşte bu yatırımların sonucunda doğalgaz işlenerek, ilk önce amonyak ve amanyoktan granüllü üre gübresinin üretim tesisi devreye alındı.
Garaboğazkarbamid olarak adlandırılan tesisin açılışını Türkmenistan Devlet Başkanı Sayın Gurbanguli Berdimuhamedov gerçekleştirdi. Bakanlar Kurulu Başkan Yardımcıları, askeri yetkililer, bakanlar, kamu kurum yetkilileri yanı sıra yabancı büyükelçiler, Türkmenistan’ın yurtdışındaki büyükelçileri, aralarında Atavatan Türkmenistan yayın grubunun da yer aldığı yabancı ve yerli gazeteciler açılış töreninde hazır bulundu.
Törene Türkmenistan’da başta enerji olamk üzere tekstil, sanayi, sağlık alanında büyük yatırımlara imza atan Çalık Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Çalık, Japonya’nın Mitsibushi Corporation, Kawasaki İndustries gibi şirketlerin üst düzey temsilcileri de yer aldı.
Törende konuşan Türkmen Lider, enerji kaynakları bakımından zengin bir ülke olduklarını ve bu kaynakları hammadde olarak kullanarak, çeşitli ihracat kaynaklı ürün üretimi stratejisini başarılı bir şekilde yürütmeyi amaçladıklarını kaydetti. Türk ve Japon şirketleri tarafından inşa edilen Garaboğazkarbamid fabrikasının, Türkmenistan’ı kimyasal ürünlerin büyük ihracatçılarının sayısına dahil ettiğini ve dünyanın gelişmiş sanayi ülkelerinin arasına girme yönünde önemli bir adım daha attıklarını kaydetti.
Devlet Başkanı, Türkmenistan'ın doğal kaynaklarının ülke ekonomisinin başlıca desteklerinden biri olduğunu belirterek, Türkmenistan, gaz rezervleri bakımından en büyük dört ülke konumunda olduğunu ifade etti. Ancak, ulusal ekonominin ana sanayi sektörleri istikrarlı bir şekilde ivme kazandığını belirten Devlet Başkanı, kimya, tekstil ve inşaat sanayi sektörlerinde önemli kalkınma hamlelerinin yaşandığını ifade etti.
1 MİLYON 155 BİN TON ÜRETİM KAPASİTELİ DEV TESİS
Doğalgazın hammadde olarak kullanıldığı tesiste, bir yılda 1 milyon 155 bin ton gübre üretilecek. Danimarka’nın Haldor Topsoe şirketinin teknolojisi ile bir gece-gündüzde 2 bin ton, bir senede 660 bin ton amnyon üretilmesi öngörülmektedir. Amonyak konsantre katı azotlu gübre üretiminde ana hammadde olarak kullanılacak. Böylece, tesiste bir gece-gündüzde 3 bin 500 ton, yıllık ise 1 milyon 155 bin ton üre gübresinin üretilmesi hedefleniyor. Bu tesis tam üretim kapasitesine ulaştığında ülkedeki üre üretim kapasitesi 2 milyon tonu geçecek.
Tesiste İtalya’nın Saipem, Hollanda’nın Uhde Fertilizer Technologies, ABD’nin UOP şirketlerinin teknolojileri de kullanıldı. Teknolojilerin otomatik olarak çalıştırılması için Japon Yokogawa şirketinin teknolojisi kullandı.
GARABOÄžAZ LİMANI YENİLENDİ
Üretilecek gübre yurtdışında deniz yoluyla ihraç edilecek. Bunun için Garaboğaz limanı yeniden yapılandırıldı. İleri teknoloji ile donatılmış olan rıhtım, aynı zamanda iki gemi alabilmektedir. Gelen üre gübresi konveyörünü yüklemek için, Alman Liebherr firmasının 80 tonluk yük kapasitesine sahip iki özel yükleyicisi yerleştirildi. Gemilerin serbest geçişi için, 2.000 metre uzunluğunda ve 100 metre genişliğinde bir denizaltı kanalı özel olarak kazılmıştır. Böylece, denizin su alanı ve gemilerin geçiş yolu 8 metreye kadar derinleştirilmiştir. Bitmiş ürünlerin santralden iskeleye taşınması için sistemin ayırt edici özelliği, 3 kilometre uzunluğunda ekolojik olarak güvenli, kapalı bir konveyör sistemidir.
Tesiste bine yakın işçi çalışacak. Bunun için tesis kapsamında 10 tane iki katlı konut binası inşa edildi.
Ayrıca, tesisin kesintisiz elektrik ihtiyacı için elektrik santrali inşa edildi. Bunun yanı sıra deniz suyunu içme suyuna dönüştüren arıtma tesisi de projede yer aldı.