Miwe dermanlyk häsiýetleriň çeşmesi hasaplanýar. Malinanyň peýdasy, köp iýmit maddalarynyň bolmagydyr. Miwe diňe şahsy ýerlerde däl, tokaýda hem ösýär. Malinanyň görnüşleri witamin we mineral toplumynyň has köp konsentrasiýasy bilen tapawutlanýar. Emma bagbançylyk ekinlerinde-de bar, şonuň üçin tomusda ýaşaýanlar tomusda süýjülik iýmek, keselleri bejermek we saglygy gowulaşdyrmak üçin bu ösümligi işjeň ösdürýärler. Bularyň hemmesi miwäniň düzümine girýän maddalaryň kömegi bilen mümkin bolýar.
Malinadaky makroelementler natriý, kalsiý, fosfor, magniý, kaliý, marganes, ftor, demir, bor, mis. Miwe 21,4% molibden we 20% kobalt bar. Şeýle hem miwede 0,5 g sukroz we glýukoza bilen 3,9 g fruktoza bar. 100 gram miwedäki suw 85 gram. Bu komponentler sebäpli şireli we süýji bolýar. Şeýle hem miwäni berhiz edýärler.
Süýji tagamyna garamazdan, az kaloriýaly iýmitdir. 100 gram miwede 46 kkal bar. Energiýanyň bahasy miwäniň ulanylyşyna baglylykda üýtgeýär. Şeýlelik bilen 100 gr guradylan malina 115 kkal, doňdurylan – 45,4 kkal bar. Miwe içgisinde – 40,1 kkal, kompot – 49,8 kkal.
Malina dünýäniň dürli ýurtlarynda ösdürilip ýetişdirilýär. Ösümligiň dürli görnüşleri bar. Daýhanlar gyrmyzy, gyzyl, gara, gök we hatda altyn miwelerini ösdürip ýetişdirdiler. Umuman alanyňda, alymlar dünýäniň dürli künjeklerinde ösdürilip ýetişdirilýän malinanyň 15 görnüşini bilýärler. Malina askorbin kislotasyna baýdyr. 100 gr miwede ulular üçin gündelik C witamini kabul etmegiň 37% -i bar.
Organiki kislotalardan, witaminlerden, minerallardan we mikroelementlerden başga-da miwede bar. Bu maddalar diňe malina reňkinden has köp jogapkärdir. Genleri zeperlerden goraýar we çişmä garşy täsirleri bar. Öýjük membranasyny berkitmäge, olarda ýüze çykýan metabolik prosesleri kadalaşdyrmaga kömek edýär. Bu tebigy reňkler güýçli antioksidantlar hökmünde hereket edýär we içegelerdäki ýaglaryň we uglewodlaryň bölünmegini çaltlaşdyrýar.
Alymlar azot oksidiniň bedenindäki konsentrasiýasyny ýokarlandyrmaga kömek edýän malina beýleki iýmitlerden has gowudygyny görkezdiler. Bu madda gan damarlarynyň giňeltmäge we olaryň üsti bilen gan aýlanyşyny gowulaşdyrmaga mümkinçilik berýär.
Immunitetini güýçlendirmek. Immunitet üçin antioksidantlaryň we C witaminiň malina birleşmegi peýdalydyr. Ösümlik süýümi bedeniň goragyna oňyn täsir edýär. Içegäniň işini kadalaşdyrýar we mikroflorasyny gowulandyrýar. Bu esasan iýmit siňdiriş ulgamynyň işleýşine bagly immuninet ulgamyny berkitmäge kömek edýär.
Aşyrow Serdar,
S.A.Nyýazow adyndaky TOHU-nyň mugallymy
AÅŸgabatda ABÅ-nyň Ilçiniň gaznasy maksatnamasy boýunça sergi guraldy