Durmuşda ýaşamagyň iki ýoly bar: biri hiç bir zat gudrat däl ýaly ýaşamak, beýlekisi bolsa ähli zat gudrat ýaly ýaşamak
Albert Eýnşteýn
Dogryňy dogry sözlemek gerek, men aslynda ýazyjy däl. Üstünlik gazanmagyň syrlary hakynda ozal birnäçe kitaplary okan hem bolsam, durmuş tejribelerimiň üsti bilen oňa has çuň göz ýetirdim diýsem ýalňyşmaryn.
Men bir gyzy çagalykdan tanaýan. Ony nireden tanaýarsyňyz diýip soramagyňyz mümkin, emma biraz sabyr ediň, ony size hökman tanyş ederin. Garaz, ol hem beýleki kiçijik gyzlar ýaly diýseň arzuwçyldy. Şol gyzjagazyň gatnaýan mekdebi sazçylyk mekdebine golaý ýerleşýärdi. Mekdebiň deňinden geçip gideniňde açyk penjirelerden dürli saz gurallaryň çykarýan şowhunly owazlary durman gelerdi. Şol gyz skripka saz guralyny çalmagy öwrenmegiň arzuwynda ýaşaýardy. Ol 3×4-lik fotosuratyny we dogluş hakyndaky şahadatnamasyny eline alyp, synag tabşyrmak üçin sazçylyk mekdebiniň gapysyndan ätledi. Emma ony kabul etmändiler. Ýöne ol umytdan gaçmaýar. Ol gyzda dogum we erjellik bardy. Sapaklaryna ýetişigi babatda hem, ol öňdeligi hiç kime bermezdi. Her kişiň sapakdan soň höweslenýän pişesi bolýar. Ol gyz sungatyň aşygydy. Surat sapagynda onuň çeken suratlaryny gören mugallym “Muny kim çekip berdi? Ejeň çekip berdimi?” diýip, suraty gyzyň çekendigine ynanmazdy. Skripka saz guralynda sazçylyk mekdebiniň belli bir ýaş talaby bar, muny siz hem bilýänsiňiz. Sungatyň yşgyna düşen gyz soňra şol sazçylyk we sungat mekdebinde surat çekmekligiň inçe syrlaryny öwrenmegi ýüregine düwüpdi. Emma ýene-de, ykbal oňa gülüp bakmandy. Ýöne welin, synag wagtynda gyzyň çeken suraty synag alyjy mugallymyň ýadyndan çykmandy. Men ol gyza “Alada etme, surat çekmek üçin sungat mekdebe gatnamak zerur zat däl ahyry. Çekiber, çekiber, eliň düzelip gider” diýdim. Ol meň diýenlerim bilen ylalaşdy.
Şondan biraz wagt geçenden soň, men gyzyň kämilleşendigine onuň çeken suratlaryna synlanymda hem göz ýetirdim. Ol hiç ýanbermezekdi.
Şol gyzyň islendik hünärden başyp alyp çykjakdygyna ynamym bijaý uludy. Ol ynamymy hem ödedi. Ýakyn geljekde ol başarjaň hünärmen hökmünde özüni görkezer.
Men oňa, yhlasyň ýerine düşmegi üçin näme zatlar gerek diýip soranymda, ol maňa çynlakaý garaýşy bilen şulary aýtdy:
— Men bir zady bilýän. Isleg bar ýerinde, başarylmajak zat ýok eken. Ýene bir aýtmaly zat, üstünlik bu durmuşda iň esasy bagt däl. Üstünlige tarap ymtylmak hem seniň bir basgançak ýokary galandygyňy aňladýar. Ýene bir bellemeli zat, üstünlik gazananyňdan soň hem tizligi gowşatman ýoluňy dowam etmek wajyp. Üstünligi bir beýik basgançagyň çür başy ýaly kabul etmek ýalňyşlyk. Ony aýlanýan halka, tigirçek ýaly göz öňüne getirmeli. Ony durnukly dowam etmeli. Sazçylyk we sungat mekdebine girip bilmedigime diýseň gynanardym. Ýogsam sazyň notalaryny kabul etmekde-de, äheňe girip dogry hiňlenmekde-de, surat çekmekde-de bilimim, düşünjäm ýok däldi. Megerem ýaşym Sungat mekdebiniň talaplaryna laýyk gelen däldir. Garaz, bu ugurda üstünlik gazanmak maňa başartmandy. Ýöne men ýan bermedim. Men özümi kämilleşdirdim. Hemişe okuwda, işde, şahsy durmuşymda özümi köp ugurlardan baş çykarýan adam hökmünde görkezmek meniň üçin ýetilip bolaýjak iň uly üstünlikdi. Şeýle bolup hem galar. Size ozal hiç kime aýtmadyk bir wakany gürrüň bereýin.
Kiçiräk wagtym gözümden kirpik gaçsa, doganym maňa gözümi ýumup, çyn ýürekden arzuw etmegi, soňra bolsa gözümden gaçan şol kirpigi alyp, ýetmek isleýän zadymyň ugur-tarapyna garşy kirpigimi üfläp goýbermegi öwredipdi. Ol şeýle edenimde meniňki hemişe şowuna boljakdygyny aýdypdy. Men yhlas etdim. Ýüregimde beslän arzuwlarymy kirpikleriň üsti bilen howa ugratdym. Mümkin, häzirem arzuwlarym çar ýanda gaýyşyp ýörendir, belki. Eden isleg-arzuwlarym hemişe meniň bilen ýaşaýardy. Ýöne meniňki hemişe şowuna bolmazdy. Okuwçylaryň arasynda geçirilýän ders bäsleşiginiň deslapky tapgyrlarynda hem men orun alyp bilmändim. Ahyry doganyma öwreden tilsiminiň meni hiç hili üstünlige eltmeýändigini zeýrenip aýdanymda, ol maňa seredip: “Belki, sen ony dogry ýerine ýetirýän dälsiň” diýerdi. Garaz, her hili edip kirpiklerimi uçurýardym. Ýöne beý diýsem, kirpikleri bilgeşleýin gözümden goparyp alýandyr diýip pikir etmäň. Her niçigem bolsa, yhlas etmegime garamazdan mekdep döwürlerim ne men ders bäsleşiginiň deslapky tapgyrynda hem orun alyp bildim, ne-de sazçylyk hem sungat mekdebine girmek başartdy, ýaryşlarda hem ýeňilen pursatlarym az bolmandy. Ýöne beý diýsem, meniň hem gazanan üstünligim ýok däl. Men gazanan üstünliklerim barada ýene bir gezek size duşamda hökman aýdyp bererin. Menden üstünlik gazanmagyň esasy açary näme diýip sorasaňyz, ol özüňe bolan ynam we ýeterlik taýýarlyk.
Aradan esli wagt geçdi. Çagalykdan galan endigimi henizlerem taşlap bilmedim. Gözümden atdanlykda kirpigiň gaçandygyny biläýsem, wagt ýitirmän gözümi ýumup arzuw etmegimi ýene-de dowam ederin. Ökde hünärmen bolmak, maşgala gurmak, ýan-ýoldaşymyň söýgüsine gazanmak, çagalarymy arzuwlaryna ýetmäge we üstünlik gazanmaga ruhlandyrmak, mugallym bolup ýaş nesillere geljege has umytly göz bilen garamagyna azda-kände kömek etmek we beýleki şuňa meňzeş ençeme zatlary çyn ýürekden arzuw edip, kirpigi ýeliň ugry bilen howa uçuryp goýbersem, bu gezek meniňki hökman şowuna bolar. Doganym dogry aýdan ekeni. Men onuň öwredenlerini biraz ýalňyşrak edýär ekenim. Emma häzir, ýeterlik taýýarlyk we uly ynam bilen öňe ädim ätsem, bir zady anyk bilýän, men durmuşda hemme zady başaryn – diýip ol sözüni jemledi.
Men ol gyzy gowy tanaýan, indi ol size-de nätanyş däl. Ol gyz – men.
Maýa Esenmyradowa,
Halkara ynsanperwer ylymlary we ösüş uniwersitetiniň žurnalistika hünäriniň talyby.