Türkmenistan Cumhurbaşkanı Serdar Berdimuhamedov, 1 Eylül’de Tiencin’de düzenlenen “ŞİÖ+” formatındaki Şanghay İşbirliği Örgütü Zirvesi’nde yaptığı konuşmada, Türkmenistan’ın ŞİÖ ülkeleriyle işbirliğinin temel yönlerini ayrıntılı olarak ortaya koydu. Ekonomi, ulaşım, enerji, sanayi işbirliği ve insani alanlara özellikle dikkat çekti ve ayrıca küresel istikrarın güçlendirilmesine yönelik örgütün girişimlerini desteklediğini ifade etti.
Cumhurbaşkanı, ŞİÖ’nün kıtasal ve küresel süreçler açısından önemini vurgulayarak şöyle dedi:
“Biz ŞİÖ’ye büyük saygı duyuyoruz, onun faaliyetlerini dikkatle ve iyi niyetle takip ediyoruz. Şanghay Örgütü’nün yapıcı rolü, modern dünya düzeninin adil ve dengeli bir sisteminin kurulmasına yaptığı katkıda açıkça görülmektedir.”
Konuşmada özellikle Çin Halk Cumhuriyeti Başkanı tarafından önerilen Küresel Yönetişim İnisiyatifi’ne değinildi. Cumhurbaşkanı Berdimuhamedov, bu girişimin Türkmenistan’ın uluslararası ilişkiler mimarisini geliştirme vizyonu ile tamamen örtüştüğünü kaydetti:
“Bu fikir, uluslararası ilişkiler mimarisinin daha da mükemmelleştirilmesi, eşitlik, adalet ve karşılıklı saygı ilkelerine dayalı kolektif yönetim süreci hakkındaki Türkmenistan’ın kavramsal vizyonu ile örtüşmektedir.”
ŞİÖ’nün uluslararası ve bölgesel istikrarın güçlendirilmesi, siyasi-diplomatik diyaloğun sağlanması ve karmaşık sorunların çözümünde ilkesel yaklaşımlar sergilediğini belirtti.
Bu bağlamda, Cumhurbaşkanı Berdimuhamedov, ŞİÖ’nün Türkmenistan’ın dış politikasına, özellikle ülkenin tarafsızlığına ve uluslararası girişimlerine daima yapıcı yaklaşım gösterdiğini vurguladı. “Şanghay Örgütü’ne üye olan ülkeler, Türkmenistan’ın tarafsızlığına ilişkin BM Genel Kurulu kararlarını ve ülkemiz tarafından sunulan diğer BM kararlarını desteklemiş ve ortak sunucu olmuşlardır,” dedi. Ayrıca, Türkmenistan’ın tarafsızlığının uluslararası düzeyde tanınmasının 30. yıldönümü arifesinde, Aşkabat’ta düzenlenecek kutlamalarda ŞİÖ üyesi ülkelerin üst düzey heyetlerini görmeyi memnuniyetle karşılayacaklarını belirtti.
Ekonomi alanının Türkmenistan ile ŞİÖ ilişkilerinde belirleyici bir yön olarak kaldığını ifade eden Berdimuhamedov, öncelikli işbirliği alanlarını ulaşım ve lojistik, iletişim, enerji, ticaret ve üretim işbirliği olarak sıraladı. “Geniş kaynak tabanı, elverişli coğrafi konum, sanayi ve altyapının dinamik gelişimi, biriken işbirliği tecrübesi – tüm bunlar ekonomik yakınlaşma ve ortak gelişim için nesnel olarak katkı sağlamakta, toplam potansiyelin hayata geçirilmesine zemin hazırlamaktadır,” dedi.
Ulaşım konusuna ayrı bir vurgu yapıldı. Türkmenistan ve ŞİÖ ülkelerinin “Doğu-Batı” ve “Kuzey-Güney” hatları boyunca lojistik koridorlarda kilit halkalar olabileceğini belirtti. “Ortak çabaların ve potansiyellerin hedefe yönelik birleşmesi, siyasi-diplomatik ve ekonomik kaynakların harekete geçirilmesi, sadece işbirliğimizin gelişiminde değil, yeni nitel bir aşamaya geçilmesini de sağlayacaktır,” diye ekledi.
Cumhurbaşkanı, bu süreçlerin Pasifik Okyanusu’ndan Baltık Denizi’ne uzanan, Asya, Orta ve Güney Asya, Rusya, Orta ve Yakın Doğu’nun büyük ve hızla gelişen ekonomik bölgelerini kapsayan bütünleşik bir jeoekonomik alanın oluşumuna zemin hazırlayacağını vurguladı.
Türkmenistan Lideri, Hazar ötesi ve Hazar’a kıyı güzergâhlarının potansiyeline dikkat çekti. “Bence ortak görevimiz bunları pratik düzleme taşımaktır. Hazar koridorları – hem dikey hem yatay – ekonomik ve üretim imkânlarımızın verimliliğini köklü biçimde artırmak ve dünya pazarlarına tam anlamıyla açılmak için gerçek bir fırsat olarak değerlendirilmektedir,” dedi. Ayrıca, Hazar Denizi’nde taşımacılıklar için elverişli bir siyasi-hukuki ortamın önemini vurguladı.
Cumhurbaşkanı, Türkmenbaşı Limanı’nın olanakları üzerinde durarak, ŞİÖ ülkelerinin çıkarları doğrultusunda terminalin kullanılmasına yönelik pratik diyaloga hazır olduklarını belirtti. Ayrıca, gemi inşa alanındaki işbirliği perspektiflerine dikkat çekti: “Birçok ŞİÖ ülkesi bu alanda ciddi üretim kapasitesine ve zengin deneyime sahiptir. Türkmenistan da ulusal gemi inşasını aktif şekilde geliştirmektedir, bu sektördeki ortaklığın karşılıklı faydalar sağlayacağına inanıyorum.”
Demiryolu ve karayolu altyapısında, Orta Asya ve komşu bölgelerde modern, yaygın bir ağın kurulmasının önemini vurguladı. Afganistan’a demiryolu inşaatı dâhil olmak üzere ortak projelerin hayata geçirildiğini belirtti ve uzun vadeli planlama ve işbirliği için önerilerini sunmaya hazır olduklarını ifade etti.
İletişim ve haberleşme projelerine de dikkat çeken Berdimuhamedov, Türkmenistan’ın bazı ŞİÖ ülkeleriyle birlikte Afganistan üzerinden Pakistan’a fiber optik hat döşediğini ve örgütün bu projelerin coğrafyasını genişletmeye ve kapasitesini artırmaya aktif şekilde katılmasını önerdi.
Enerji alanında, Türkmenistan’ın ŞİÖ ülkelerine doğal gaz ve elektrik tedarikini artırmaya hazır olduğunu vurguladı. “Bugün enerji sektörüne ağırlık veriyoruz ve tedariklerin yönleri ve hacimlerinin genişletilmesi konularını tartışmaya açığız,” dedi.
Sanayi işbirliğine değinen Cumhurbaşkanı, “Ekonomik büyümenin olumlu dinamikleri, yeni sanayi tesislerinin artışı, üretilen mal ve hizmetlerin çeşitliliğinin genişlemesi – tüm bunlar ekonomik ortaklık sürecinde somutlaşmalıdır,” diye kaydetti.
İnsani alanı da ihmal etmedi. Berdimuhamedov, tarihsel deneyimin, değerlerin yakınlığının, geleneklere bağlılığın, iyi komşuluk ve saygının önemini vurgulayarak, kültürel, bilimsel-eğitimsel ve sosyal ilişkilerin güçlendirilmesinin daima özel bir öneme sahip olacağını ifade etti.
Konuşmasını bitirirken, Türkmenistan’ın ortak hedefler doğrultusunda dostluğu, iyi komşuluğu ve güveni pekiştirme, ortak imkânları hayata geçirme yönünde pratik adımlar atmaya bağlılığını bir kez daha teyit etti ve Çin Halk Cumhuriyeti Başkanı’na zirveye davetinden dolayı teşekkürlerini sundu.