Türkmenistan’da enerji sektörünün geliştirilmesine büyük önem verilmektedir. 3 Temmuz tarihinde gerçekleştirilen Bakanlar Kurulu genişletilmiş toplantısında, petrol ve doğalgazın üretiminin arttırılması, sektörde yeni teknolojilerin kullanımı ve aynı zamanda enerji sektöründe uluslararası işbirliğinin genişletilmesi yönünde bir dizi talimatlar verildi.
- Bu talimatlar kapsamında Hazar Denizi’nin Türkmen kıyısındaki enerji yataklarının araştırılması, Türkmenistan’ın batısındaki petrol yataklarının araştırılması, bu projelere yabancı yatırımın çekilmesi ve tecrübeli yabancı şirketler ile işbirliğinin yapılması öngörülmektedir.
- Türkmenistan’ın enerji stratejisi kapsamında Türkmenistan-Afganistan-Pakistan-Hindistan (TAPİ) doğalgaz boru hattı inşası sürdürülmektedir ve aynı zamanda Türkmen gazının dünya piyasasına ulaştırılmasının çeşitlendirilmesi ve yeni müşterilerin bulunması yönünde çalışmalar yapılmaktadır.
ÇİN ŞİRKETİNİN YATIRIMI 8,2 MİLYAR DOLARA ULAŞTI
Türkmenistan doğalgazının dünya piyasasına ulaştırılmasının çeşitlendirilmesi kapsamında 2009 yılında faaliyete geçen Türkmenistan-Çin doğalgaz boru hattı büyük öneme sahiptir. Türkmengaz Devlet Kurumu tarafından bu hatla Çin’e ’er sene milyarlarca metreküp doğalgaz ihraç edilmektedir.
Bu doğalgaz hattının doğalgaz ihtiyacının büyük bir kısmı Türkmenistan’daki Bagtyyarlyk sözleşmeli sahadan karşılanmaktadır. Bu sahada Çin Ulusal Petrol Şirketi (CNPC) büyük yatırımlara imza attı. 2020 yılı itibariyle Çin şirketinin yatırımı 8,2 milyar dolara ulaştı.
RUSYA’YA DOĞALGAZ İHRACATI SÜRÜYOR
Türkmenistan doğalgaz ihracatında uzun yıllardır işbirliği yaptığı Rusya’nın Gazprom şirketi ile çalışmalara devam ediyor. Rusya’ya Orta Asya-Merkez doğalgaz boru hattıyla doğalgaz ihracatı devam ediyor. Söz konusu ihracat, Türkmengaz Devlet Kurumu ile Rus Gazprom şirketi arasında imzalanan 5 yıllık doğalgaz alımı anlaşması çerçevesinde gerçekleştirilmektedir.
HAMMADDESİ DOĞALGAZ OLAN ÜRÜN ÜRETİMİ
Türkmenistan’da hammaddesi doğalgaz olan ürün üretimi için büyük yatırımlara imza atılmaktadır. Sözkonusu petrokimya, gazkimya tesisleri inşa edilmektedir. Doğalgaz Türkmenistan’da birçok sektörün oluşumuna katkı sağladı ve elektrik üretimi, yapı malzemeleri üretimi konusunda önemli hammadde kaynağıdır.
Doğalgaz kaynaklı ürün üretiminde Türkmenbaşı Petrol Rafinerisi’nde benzin üretim ünitesi, Kıyanlı bölgesinde çeşitli sınıflarda yüksek yoğunluklu polietilen ve polipropilen üretmen polimer fabrikası, Ahal vilayetinde dünyada ilk olan doğalgazdan benzin üreten tesisleri örnek olarak göstermek mümkün. Bu projeler, Japonya, Güney Kore ve Türk şirketleri tarafından gerçekleştirildi.
Bunun yanı sıra Türkmenbaşı Petrol Rafinerisi’nde gecikmiş koklaşmayı ve katran asfalt giderme için yeni bir ünite kuruluyor, bu da petrolve kondensat işlemine önemli katkı sağlayacak.
2030 Petrolgaz Geliştirme Programı kapsamında Ahal’da doğalgazdan benzin üreten tesisin 2.aşamasının, Balkan vilayetinde metildiettanolamin üretimi, Kıyanlı’daki polimer fabrikasında izobütan üretimi, kauçuk, polistiren, polivinil asetat, metanol üretimi için tesislerin inşa edilmesi öngörülmektedir.
GALKINIŞ SAHASI İÇİN JAPON YATIRIMI
Dünyanın 2.büyük doğalgaz sahası olarak bilinen Türkmenistan’daki Galkınış sahasını sanayiye kazandırmak çalışmaları devam ediyor.
Daha önce bu sahada toplam kapasitesi 30 milyar metreküp doğalgaz arıtma imkanına sahip olan 3 dev tesis inşa edilmişti.
Şimdi ise Japon Mitsubishi Corporation şirketi ile 10 milyar metreküp kapasitesine sahip doğalgaz arıtma tesisinin inşa edilmesine yönelik ön teknik projelendirme çalışmaları yapılmaktadır.
PETROL ÜRETİMİ ARTTIRILACAK VE YABANCI ŞİRKETLER İLE İŞBİRLİĞİ
Türkmenistan’daki petrol ve gaz üretim hacmini korumak ve arttırmak için son teknolojiler kullanılmaktadır. Ayrıca bu alanda yabancı firmalarla işbirliği aktif olarak gelişmektedir.
- Rusya’ya bağlı Tataristan’ın Tatneft şirketi ile ortaklaşa işbirliği kapsamında 2018 yılında Goturdepe sahasındaki 88 sondaj kuyusunun kapsamlı yenilenmesi hizmeti için anlaşma imzalandı.
- BAE tescil edilen Turkmen Petroleum Products Trade DMCC şirketi ile Dövletabat doğalgaz yatağında doğalgaz üretimini arttırımak amacıyla imzalanan anlaşma kapsamında 30 kuyuda servis hizmetleri sağlanacak.
- Singapur’un GP Global Equipment Pte Ltd şirketi, Merkez Karakum’da 2 milyar metreküp kapasiteli doğalgaz kompresör istasyonu kuracak.
- Bunun yanı sıra Deryalık sahasında yeni gaz dehidrasyon ünitesi anahtar teslimi inşası ve Bagaca yatağının 1. ve 2.ünitesinin modernizasyonu için uluslararası ihale yapılmaktadır.
PETRORAN’IN YATIRIMI 11 MİLYAR DOLAR
Hazar Denizi’nin Türkmen kıyısı enerji kaynakları bakımından zengin. Uzmanların tahminlerine göre, bu bölgede 12.1 milyar ton petrol ve kondensat ve 6.1 trilyon metreküp gaz rezervi bulunmaktadır.
Bu nedenle bu bölgede yabancı şirketler ile bloklar halinde işbirliği yapılmaktadır.
Malezya’nın Petronas Charigali şirketi Blok-1’de faaliyet göstermektedir. Sözkonusu blokta Mahtumkuli ve Diyarbekir yataklarında onlarca kuyularda sondaj çalışmaları yapılmaktadır. Kıyanlı kasabasının yakınlarında doğalgaz işleme tesisi ve gaz terminalı inşa edildi. Şirketin 2020 yılı itibariyle yatırımları 11 milyar dolara ulaştı.
DRAGON OİL’DEN 7 MİLYARLIK YATIRIM
BAE’nin Dragon Oil şirketinin Dragon oil (Turkmenistan) Ltd firması, Ceytun ve Cıgalıbek yataklarında çalışmaktadır. Sözkonusu yataklar Çeleken anlaşmalı bölgede bulunmaktadır. Şirket, buradaki petrol ve diğer enerji kaynakların üretimi için 7 milyar dolar yatırım gerçekleştirdi.
İTALYAN ENİ’DEN 2,2 MİLYARLIK YATIRIM
İtalyan şirketi “Eni” Hazar bölgesinde uzun yıllardır faaliyet göstermektedir. “NebitdaG” sözleşme alanındaki çalışmalara yoğunlaşıldı. Bu bölgede Burun yatağında enerji kaynakları bulunmaktadır. Şirketin yatırımları yaklaşık 2,2 milyar ABD dolarıdır.
Bunun yanı sıra Buried Hill, ARETİ gibi şirketler ile de deniz blokları konusunda ürün paylaşım anlaşmaları imzalandı.
Mitro International şirketi, Doğu Çeleken bölgesinde Hazar Konsorsiyumu çerçevesinde faaliyet göstermektedir.
Singapur’un Yug-Neftegaz şirketi, Türkmenpetrol Devlet Kurumu ile birlikte 60 adet arama ve üretim kuyusunu inşa etmeyi planlanmaktadır.