Türkmenistan’ın Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Büyükelçi Aksoltan Atayeva ve En Az Gelişmiş Ülkeler, Denize Kıyısı Olmayan Gelişmekte Olan Ülkeler ve Küçük Ada Gelişmekte Olan Devletler Yüksek Temsilcisi Ofisi (OHRLLS) Genel Sekreter Yardımcısı ve Yüksek Temsilcisi Rabab Fatima, yaklaşan Denize Kıyısı Olmayan Gelişmekte Olan Ülkeler Üçüncü BM Konferansı’nı (LLDC3) görüşmek üzere bir basın toplantısı düzenledi. Konferansın 5-8 Ağustos 2025 tarihleri arasında Türkmenistan’ın Awaza kentinde gerçekleştirilmesi planlanıyor.
Denize Kıyısı Olmayan Gelişmekte Olan Ülkelerin Karşılaştığı Zorlukların Ele Alınması
Genel Sekreter Yardımcısı Rabab Fatima, 517 milyondan fazla nüfusa ev sahipliği yapan 32 denize kıyısı olmayan gelişmekte olan ülkenin (LLDC) karşılaştığı benzersiz zorlukları vurgulayarak brifingin açılışını yaptı.
Fatima, “Kalkınma zorlukları derin ve kalıcıdır ve temelinde somut olmayan bir gerçeklik yatmaktadır: denize doğrudan erişimleri yoktur,” dedi. Bu izolasyonun ticaret maliyetlerini %74’e kadar artırdığını ve kıyı ekonomilerine kıyasla ihracat sürelerini iki katına çıkardığını belirtti. Küresel nüfusun %7’sini temsil etmelerine rağmen, LLDC’ler küresel mal ticaretinin yalnızca %1,2’sini ve küresel ihracatın %1’inden azını oluşturmaktadır.
Fatima, LLDC3’ün, uluslararası destek ve ortaklıklar aracılığıyla bu ülkelerin kalkınma yolunu yeniden şekillendirmek için “on yılda bir gelen bir fırsat” sunduğunu vurguladı. Konferans, devlet başkanlarını, bakanları, parlamenterleri, özel sektör temsilcilerini, sivil toplumu, gençleri ve BM sistem delegelerini bir araya getiren çok paydaşlı bir etkinlik olacak.
BM Genel Sekreteri, Genel Kurul Başkanı ve ECOSOC Başkanı’nın da katılımıyla BM’nin LLDC gündemine olan bağlılığını bir kez daha teyit eden BM heyetine başkanlık edecek.
Konferans, Aralık 2024’te Genel Kurul tarafından kabul edilen, 2024-2034 dönemi için cesur bir taslak olan Awaza Eylem Programı’na dayanmaktadır.
Bu program, beş önemli çıktıyı belirlemektedir.
Öncelik alanı 1: Yapısal dönüşüm ve bilim, teknoloji ve inovasyon
Öncelik alanı 2: Ticaret, ticaretin kolaylaştırılması ve bölgesel entegrasyon
Öncelik alanı 3: Toplu taşıma, ulaşım ve bağlantı
Öncelik alanı 4: Uyarlanabilir kapasitenin artırılması, dayanıklılığın güçlendirilmesi ve iklim değişikliği ve afetlere karşı kırılganlığın azaltılması
Öncelik alanı 5: Uygulama araçları.
Rabab Fatima, LLDC zorluklarının insani boyutunun altını çizerek, LLDC nüfusunun %39’unun internet erişiminden yoksun olması, çiftçilerin yetersiz toplu taşıma altyapısıyla mücadele etmesi ve girişimcilerin sınırlı finansmanla karşı karşıya kalması gibi sorunlara değindi.
“LLDC’ler, 2030 gündeminin kaderinin ve başarısının savunulduğu ülkelerdir, çünkü geride bırakılan ülkeler bunlardır” dedi.
Konferansın Önemli Noktaları ve Paydaş Katılımı
LLDC3 gündeminde genel oturumlar, beş üst düzey tematik yuvarlak masa toplantısı ve özel sektör forumu, parlamento forumu, sivil toplum forumu ve gençlik forumu da dahil olmak üzere özel paydaş forumları yer alıyor.
Güney-Güney iş birliği üzerine bir bakanlar diyaloğu ve bir kadın liderler toplantısı da gerçekleştirilecek.
Önemli bir vurgu, karayla çevrili, transit ve ortak ülkelerdeki işletmeleri birbirine bağlayan ilk platform olan LLDC Küresel İş Ağı’nın lansmanı olacak.
Rabab Fatima, LLDC hikayelerini ön plana çıkarmanın önemini vurgulayarak, bu ülkelerdeki milyonlarca çocuk, çiftçi ve girişimcinin karşılaştığı zorlukların ele alınması gerektiğini vurguladı.
Awaza’da Lojistik Hazırlıklar
Büyükelçi Aksoltan Atayeva, LLDC3 için lojistik düzenlemeleri ayrıntılı olarak açıklayarak, Türkmenistan’ın başarılı bir konferansa ev sahipliği yapma kararlılığını vurguladı.
Etkinlik, Hazar Denizi kıyısındaki doğal güzelliklere sahip bir dinlenme alanı olan Awaza’da gerçekleşecek ve katılımcılar için lüks oteller bulunacak.
Konferans mekanı, yüksek hızlı internet, tercüme kabinleri, medya alanları ve ikili görüşmeler için alanlarla donatılacak. Ev sahibi hükümet, havaalanı ve servis hizmetlerini yönetecek, kayıtlı katılımcılara ücretsiz vize sağlayacak ve çevrimiçi katılım seçenekleri sunacak.
Ataeva, tam ikram, günlük öğle yemekleri, kahve molaları, akşam resepsiyonları ve yerinde tıbbi ve acil durum desteği gibi kapsamlı hizmetlerin altını çizdi. Katılımcılar için bilgilere konferans web sitesi üzerinden ulaşılabilir.
Türkmenistan ayrıca, konferans süresince katılımcıları ağırlamak için Aşkabat ve Awaza arasındaki uçuş frekanslarını artırdı.
Büyükelçi, konferansın güçlü bir sonuç elde etmesini sağlaması beklenen önemli bir belge olan Awaza Siyasi Deklarasyonu üzerindeki müzakerelerin yakın zamanda tamamlandığını belirtti.
Atayeva, 6 Ağustos’ta dijital bağlantılar, ulaşım ve toplu taşımaya odaklanan bir bağlantı yolu da dahil olmak üzere önemli yan etkinliklere ve forumlara işaret ederek, “LLDC3 her zamanki gibi devam etmeyecek” dedi. Heyetleri ve paydaşları yan etkinlikler düzenlemeye davet etti.