Türkmenistan, Afganistan ve Azerbaycan Devlet Başkanları arasında video konferans şeklinde üç taraflı bir toplantı yapıldı. Üst düzey toplantıda büyük ölçekli bir ortak projenin- Lapis Lazuli (Afganistan-Türkmenistan-Azerbaycan-Gürcistan-Türkiye) uluslararası transit ulaşım koridorunun daha da işlevsel hale getirmek konuları görüşüldü.
Türkmenistan Devlet Başkanı, bu projenin geliştirilmesi ve ilerletilmesi konusunda bir dizi önerileri ileri sürdü.
Lapis Lazuli ulaşım koridoru projesi, katılımcı ülkelerin, ulusal ekonomilerinin güçlendirilmesine, ticaretin ve ekonomik bağların genişletilmesine ve Orta ve Güney Asya, Avrupa ülkeleri arasındaki ticaret hacminin artırılmasına doğrudan katkıda bulunacak bölgesel ve kıta ticaret pazarlarına erişimini çeşitlendirmelerine izin verecektir.
3 ülke Devlet Başkanları, kıtalararası transit ulaşım koridorlarının oluşturulmasına yönelik projelerin uygulanmasının tamamen bölgesel ve uluslararası ticaret ve ekonomik ilişkileri ve evrensel sürdürülebilir kalkınmayı güçlendirmeye hizmet edeceğini belirttiler.
Türkmen Lider, bu görüşmeyi organize ettiklerini için Afganistan Cumhurbaşkanı Mohammed Eşref Gani’ye ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’e teşekkür etti.
Türkmenistan Devlet Başkanı, ulaştırma alanındaki işbirliğinin günümüz şartlarında küresel salgın dolayısıyla bir dizi zorluklar yaşadığına dikkat çekti.
COVID-19’un yayılmasıyla mücadele konusundaki uluslararası çabaların bir parçası olarak Türkmenistan, Afganistan ve Azerbaycan etkili bir şekilde birlikte çalıştığını belirten Türkmen Lider, Afgan ve Azeri mevkidaşlarına Türkmenistan’ın koronavirüs enfeksiyonu ile mücadele ve pandeminin sosyo-ekonomik sonuçlarını azaltma girişimlerine kapsamlı destek sağlamaları dolayısıyla minnettarlığını dile getirdi.
Doğrudan gündem konularına geçmeden önce, Türkmen Lideri bir konuya dikkat çekti. Devletlerin arasında barış, güvenlik, dostluk ve karşılıklı anlayış ilkeleri olmaksızın bu tür kapsamlı projelerin hayata geçirilmesinin imkansız olduğunu belirtti.
Ulaştırma alanındaki işbirliği konularına değinen Türkmen Lider, Türkmenistan, Afganistan ve Azerbaycan’ın kıta güzergâhlarının kesişme noktasında bulunduğunu vurguladı. Böyle elverişli bir konum, ana dört coğrafi yönde sürdürülebilir ulaşım yolları oluşturmak için büyük imkanlar oluşturduğunu söyledi.
Türkmen Lider, ulaştırma sektöründeki işbirliğinin geliştirilmesine yönelik bir dizi öneriler de bulundu;
- İlk olarak, Afganistan-Türkmenistan-Azerbaycan-Gürcistan-Türkiye (Lapis Lazuli) 15 Kasım 2017’de Aşkabat’ta imzalanan ulaşım koridoru Anlaşması’na dayanarak, Türkmen Lider tek bir lojistik merkezinin kurulmasını önerdi.
- Bu Merkez, istikrarlı bir yük trafiği koridoru oluşturmak ve katılımcı ülkelerin topraklarında etkin ulaşım hareketini sağlamak amacıyla ortak eylemlerin tutarlılığını sağlamak üzere tasarlanmıştır. Devlet başkanı, teklifin pratik uygulaması için ilk adım olarak, Afganistan-Türkmenistan-Azerbaycan’ın üçlü biçiminde lojistik faaliyetlerini koordine eden bir yapı oluşturma olasılığını düşünmenin uygun olduğunu belirtti.
- İkincisi, modern, yüksek teknolojili ulaşım altyapısının bulunması, yük taşımacılığının verimliliğini artırmak için büyük önem taşımaktadır. Bunun farkında olarak, malların kalkış ve alım noktalarının daha da gelişmesine özellikle dikkat etmek gerekir: limanlar, tren istasyonları ve otobüs istasyonları. Bu nedenle, Türkmenistan’ın ulaşım sistemindeki anahtar bağlantı, bir petrol yükleme, feribot, yolcu ve kargo terminalleri içeren Türkmenbaşı Uluslararası Deniz Limanı’dır.
- Bir seferde 17 gemiye hizmet vermek için tasarlanan liman rıhtımının uzunluğu 1 bin 800 metreden fazla. Her yıl deniz limanı 400 bin konteyner ve 75 bin yük aracının geçişine izin veriyor. Türkmenbaşı Uluslararası Limanı’nın toplam kapasitesi yılda 25-27 milyon ton yüke ulaşıyor.
- Afganistan ile Azerbaycan için Türkmenbaşı Uluslararası Limanı’nın çeşitli yükler ve petrol ürünleri için depo kiralama hizmete sağlamaya hazır olduğunu teklif etti.
- Türkmen-Afgan sınırının İmamnazar kontrol noktasında benzin ve dizel yakıt depolamak için yeni bir kompleks inşa edildi. Terminallerinde petrol ürünlerinin gece boyunca 44 bin ton miktarında depolanması mümkündür. Aynı zamanda, kompleksin üretim kapasitesi yılda 540 bin tona kadar petrol ürünüdür.
- Üçüncüsü, malların Afganistan-Türkmenistan-Azerbaycan yolu boyunca ve tam tersi yönde taşınması için tek bir fiyatlandırma politikası izlemenin uygun olduğunu tekli etti. Bu bağlamda, tarafların birbirlerine geçiş için fiyatların (tarifelerin) düşürülmesi, malların depolanması sırasında belirli hizmet türleri için ödemeden muafiyet gibi çeşitli faydalar sağlama konularını değerlendirilmesinin önemine değindi.
- Dördüncüsü, Tek Pencere prensibine dayanan bir kontrol sistemi getirerek gümrük operasyonlarını basitleştirme olasılığını değerlendirmeyi önerdi. Belirtildiği gibi, Birleşmiş Milletler’in gümrük servisine yönelik özel bir programı olan “ASYCUDA” Türkmenistan’da başarıyla uygulandığını ifade etti.
- Ülkelerin gümrük hizmetleri arasında faydalı deneyim alışverişi Afganistan-Türkmenistan-Azerbaycan güzergahı boyunca “yeşil bir koridor” oluşmasına katkıda bulunacaktır.
- Beşinci olarak, mevcut ulaşım ve iletişim altyapısı hakkında ayrıntılı bilgi ile Afganistan-Türkmenistan-Azerbaycan rotasının bir atlasını dijital formatta hazırlamak gerektiğini kaydeden Türkmen Lider, bu koridorun yatırımını ve ticari çekiciliğini artıracağına dikkat çekti.
Türkmen Lider, bu girişimleri görüşmek için Temmuz ayında ulaştırma bakanlarının arasında online bir toplantı yapılmasını önerdi.