İyi bir eğitim çocuğun hayatında çok önemli bir yere sahiptir. Ailede başlayan eğitime herkes destek vermektedir. Onlardan biri de çocuklar dünyasıyla yakından ilgilenen şairlerimizdir. Çocuk şiirlerinin ustaları bir başka taraftan da eğitimcidirler. Bu yüzden çocuk eğitimcilerimize şairlerimizi de eklememiz yanlış olmaz. Onların çoğu, çocuklara “ANNE” sevgisini ve saygısını öğretmek için önemli eserleri miras bırakmışlardır.Biz de Türkmen Çocuk Şiirlerinde “Anne” konusu üzerinde çalışmalarımız devam ederken tecrübeli Türkmen şairi Gurbandurdy Gurbansӓhedow’un bir şiirini detaylı inceleyerek şairin çocuklara “anne sevgisini” nasıl aktardığını sizlerle paylaşmayı uygun gördük.
Şiirin adı: “Enӓniň Şanyna” (Anneye Olan Sonsuz Saygı)
Tecrübeli Türkmen şairi Gurbandurdy Gurbansӓhedow’un önemli şiirlerinden biri olan “Enäniň Şanyna” şiiri toplam 4 dörtlükten ve 16 satırdan oluşmaktadır.Şiirin ana fikri anneye olan sevgi ve saygıdır. Şair şiirinde doğal unsurlar ile “anne sevgisini” sanatsal bir biçimde çocuklara aktarmaktadır.Bu konuda şair Ay, Güneş, Rüzgâr, Su gibi doğal unsurları, hayvanlar dünyasından At, Katır gibi hayvanları, en sonunda da anne ile şairi yan yana getirerek çocuklar için soru-cevap tarzında şiirle açıklamada bulunur.
Enӓniň Şanyna
Soranmyş birwagt Aý Güne bakyp:
“Dünýӓniň görki nӓ, aýdyp bersene?”
Gün hem diýenmişin nuruny döküp:
“Dünýӓniň bar görki enedir, ene”.
(Bir zamanlar sormuş Ay Güneş’e bakarak:
Söyler misin “Dünyanın güzelliği nedir?”
Güneş de yanıtlamış ışıklar saçarak
“Dünyanın güzelliği Anne’dir, Anne!”)
Türkmenlerde “İlim-günüm bolmasa, Aýym-Günüm dogmasyn” (El-ulusum olmazsa, Ay, Güneş’in de önemi olamaz) denilen bir atasözü vardır. Bu atasözüne göre el-ulus ile Ay-Güneş aynı sırada yan yana getirildiği bir gerçektir. Şair de çocukları için yazdığı şiirde Ay ile Güneş’i birbirinde ayırmıyor. Dünyanı güzelliği nedir? diye soru soran Ay’a bütün ihtişamıyla “anne” cevabını veren Güneş’tir. Şairin bu dörtlüğünden Güneş olmasaydı Dünya’nın karanlık olacağı gibi annesiz de dünyamızın karanlık olacağını çıkarmamız yanlış olmaz.
Soranmyş bir wagt ýel suwa bakyp:
“Dünýӓniň berki nӓ, aýdyp bersene?”
Suw hem diýenmişin şarlaýyp akyp:
“Dünýӓniň bar berki enedir, ene”.
(Bir zamanlar sormuş Rüzgâr Su’ya bakarak:
Söyler misin “Dünyanın temel gücü nedir?”
Su da yanıtlamış şarıldayıp akarak
“Dünyanın temel gücü Anne’dir, Anne!”)
Şiirin ikinci dörtlüğünde ise soruyu soran Rüzgâr, cevaplayan ise Su’dur. İnsanın en temel ihtiyaçlarından biri olan ve insan vücudunun %80’inin su olduğu herkes tarafından bilinmektedir. Şair ise bu dörtlüğünde çocuklara dünyanın temel gücünün suyun yanında annemizin olduğunu vurgulamıştır.
Soranmyş boz gulan bir ata bakyp:
“Dünýӓniň örki nӓ, aýdyp bersene?”
At hem diýenmişin jülgeler söküp:
“Dünýӓniň bar örki enedir, ene.”
(Bir zamanlar sormuş boz Katır At’a bakarak:
Söyler misin “Dünyanın sağlam bağı nedir?”
At da yanıtlamış vadileri dolaşarak
“Dünyanın sağlam bağı Anne’dir, Anne!”)
Şiirin üçüncü dörtlüğünde soru soran boz Katır, cevaplayan ise At’tır. Katır Dünya’nın sağlam bağının (duraklama yerinin) neresi olduğunu sorar, bu soruya At, “Anne” diye cevap verir. Bu cevaptan da anlaşılacağı üzere nereye gidersen git, nereyi gezersen gez sağlam bağımız (döneceğimiz ve iyi hissedeceğimiz yer) annemizin yanıdır. Atın cevabından bu çıkarımı yapmak yanlış olmaz.
Soranmyş bir ene şahyra bakyp:
“Dünýӓniň durky nӓ, aýdyp bersene?”
Şahyr hem diýenmiş dyzyna çöküp:
“Dünýӓniň bar durky ene, sen- ene!”
(Bir zamanlar sormuş Anne Şair’e bakarak:
Söyler misin “Dünyanın dayanağı nedir?”
Sair ona cevap vermiş diz çökerek
“Dünyanın dayanağı tabi ki, sensin, Anne!”)
Şiirin son dörtlüğünde soru soran anne cevaplayan ise şairin kendisidir. Şair dizlerinin üzerine çöküp verdiği cevapla annesine duyduğu saygı ve sevgiyle yaşamın kendisinin anne olduğunu söyler.Sonuçta Türkmen şairi Gurbandurdy Gürbansähedow’un 16 satırlık şiiri çocuklara anne sevgi ve saygısını öğretmekte önemli yere sahip olduğunu belirtmeliyiz. Ayrıca tecrübeli şairin seçtiği kahramanlar da çocuklar için yabancı değildir. Bu durum ise çocuklarda anneye olan saygıyı daha da artırmaktadır.
KAYNAK
G.Selcan Sağlık Şahin. Türkmen Türkçesinde “KADIN” İle İlgili Söz Varlığı. Grafiker. Ankara, 2019.
Bagtyýarlyk Bahary. Türkmen döwlet nes̜irýat gullugy. Aşgabat, 2012.
Türk Dünyasından Çocuk Şiirleri. Editörler: Soner Sağlam, Erol Sakallı. Bengü Yayınları. Ankara, 2020.
Geleneksel Kayseri Çocuk Oyunları ve Halkbilimsel İncelemesi. Dr. Faruk Çolak. Kömen Yayınevi. Konya, 2009.
Sümeyya Günaydın,
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi,
Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü Mezunu
Türkmenistan Dragon Oil ÅŸirketi ile Ãœrün Paylaşım AnlaÅŸması’nı 2035’e kadar uzattı