Türkmenistan giderek dünya uygarlığı sahnesinde daha fazla yer almaktadır. Bilim, teknoloji ve dijital sistem alanındaki başarıların geniş çapta uygulanması, ülkenin ulusal ekonomisinin sürdürülebilir gelişimine katkı sağlamaktadır. Günümüzde ülke, 150’den fazla devletle ekonomik, diplomatik, ticari, kültürel ve insani ilişkiler sürdürmektedir. Bu alanlardaki etkileşim, farklı yaş ve mesleklerden insanlar arasında derin iletişimi zorunlu kılmaktadır. Bu noktada iki dilli ve çok dilli sözlükler sadece önemli bir rol oynamakla kalmayıp, her geçen gün artan bir değer de kazanmaktadır.
Türkmenistan’da sözlük hazırlama geleneği, 1950’li yıllarda açılan Milli Bilimler Akademisi’ne kadar uzanmaktadır. O dönemde Rusça, uluslararası iletişim dili işlevi gördüğünden, çoğunlukla Türkmence–Rusça ve Rusça–Türkmence sözlükler yayımlanmıştır.
1991’de Türkmenistan bağımsızlığını kazandıktan sonra, İngilizce–Türkmence ve Türkmence–İngilizce sözlüklerin hazırlanmasında niteliksel açıdan yeni bir dönem başlamıştır. Ulusal ekonominin çeşitli alanlarının ve eğitim sisteminin ihtiyaçları dikkate alınarak, Türkmen bilim insanları tarafından çok sayıda sözlük hazırlanmıştır. Böyle sözlüklerin hazırlanması ve yayımlanmasında Birleşmiş Milletler’e ve diğer büyük uluslararası kuruluşlara verdikleri sürekli destek için derin şükranlarımızı sunarız.
Özellikle vurgulanmalıdır ki, hukukçu Dr. Dovran Orazgylyjov’un öncülüğünde hazırlanan Makul Sözlük projesi, daha önceki sözlüklerden temelden farklıdır. Farklı bilim insanlarının ve sözlükçülerin uzun yıllara dayanan titiz çalışmasının ürünü olan bu sözlüğün önemi, diğer sözlüklerle karşılaştırıldığında özellikle belirgin hale gelmektedir.
Birincisi, Türkmenistan’da yayımlanan sözlükler genellikle belirli bir alan için hazırlanırken, Makul Sözlük toplumun geniş kesimlerine hitap etmektedir. Bu sözlük; öğrencilerden, iş dünyasının farklı alanlarında çalışan ekonomist, hukukçu, ziraatçı, doktor, bilişim uzmanı, dijital sistem profesyonelleri ve daha birçok kişiye kadar geniş bir kullanıcı kitlesini kapsamaktadır.
Amerikan–Türkmenistan İş Konseyi’nin (USTBC) kurucusu ve icra direktörü Eric Stewart’ın, Makul Sözlük hakkında “Bu kitap, ülkelerimizin birbirine daha da yakınlaşması için bir fırsattır… Birbirimizden öğreneceğimiz çok şey var. Bu tür eserler Amerikalılarla Türkmenleri kardeşlik düzeyinde birbirine yakınlaştırır” sözleri, bu sözlüğün yalnızca Türkmenistan’da değil, dünya çapında halkları birleştiren bir “dil diplomasisi” aracı olacağını açıkça göstermektedir. Bu bakımdan, Makul Sözlük’ün diğer sözlüklerden daha da önemli bir yere sahip olacağına inanıyoruz.
İkincisi, Türkmenistan’ın artan uluslararası ve ticari konumu ve pek çok devletin ülkemize olan ilgisinin yükselmesi, bu sözlüğün hazırlanmasının zamanlamasını ve güncelliğini ortaya koymaktadır.
Üçüncüsü, ilk kez böyle bir İngilizce–Türkmence sözlüğün www.makulsozluk.com sitesi aracılığıyla çevrimiçi olarak herkese, her zaman ve her yerden ücretsiz erişime açılması, onun önemini daha da artırmaktadır.
Sonuç olarak, ABD’de yayımlanan bu ilk başarılı girişim olan Makul Sözlük’ün, Türkmenistan ile Amerika Birleşik Devletleri arasındaki diplomatik, ekonomik, teknolojik, eğitimsel, insani, kültürel, eşitlikçi, karşılıklı yarar sağlayan ve dostane ilişkilerde benzersiz bir “dil köprüsü” işlevi göreceğine eminiz.
Amangeldi Baygeldiyev
Dilbilimci
Yazar hakkında:
Amangeldi Baygeldiyev, Aşkabat’ta doğdu. 1974 yılında Magtymguly Türkmen Devlet Üniversitesi Yabancı Diller Fakültesi İngiliz Dili Bölümü’nden mezun oldu. 1977–1983 yılları arasında Moskova’da, Rusya Bilimler Akademisi Felsefe Enstitüsü’nde lisansüstü eğitim gördü ve Felsefe Bilimleri Adayı unvanını aldı.
Akademik kariyerine Türkmenistan Bilimler Akademisi Felsefe ve Hukuk Enstitüsü’nde devam etti. Yıllar içinde Türkmenistan Devlet Finans Enstitüsü, D. Azadi adını taşıyan Türkmenistan Millî Dünya Dilleri Enstitüsü ve Türkmenistan Devlet Başkanlığına bağlı Devlet Hizmeti Akademisi’nde çeşitli görevlerde bulundu.
Halen Türkmenistan Yagşygeldi Kakayev Uluslararası Petrol ve Gaz Üniversitesi’nde kıdemli öğretim görevlisi olarak çalışmaktadır.
Dr. Amangeldi Baygeldiyev, Felsefe Bilimleri Adayı, felsefe ve yabancı diller (İngilizce) alanlarında birçok bilimsel çalışmanın yazarıdır.
“Makul İngilizce–Türkmence Sözlük” Amerika’da yayımlandı ve “Amazon” platformunda satışa sunuldu
S. Frederick Starr: Makul Sözlük, bir dil köprüsünün inşasına önemli bir katkı sağlayacaktır.