Türkiye’nin hangi köşesinde olursanız olun, daima bir bardak demli Türk çayının sofraya geldiğini görürsünüz. Çay bu kültürde öyle büyük bir yere sahip ki çaysız bir günü bile düşünmek imkansız. Kahvaltıdan akşam yemeğine kadar; Türkiye’de günlük hayat daima çayla birlikte yaşanıyor. Ancak Türkiye, çayı sadece tüketmekle kalmıyor; aynı zamanda yıllık ortalama 1,5 milyon ton çay üretimi ile dünya çapında bu ürünün önemli de bir üreticisi konumunda. Çayın bu kültürde öyle önemli bir yeri var ki; Türk çayı 2022 yılında Türkiye ve Azerbaycan’ın ortak başvurusuyla “UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi” ne de alındı.
Çay Türkiye’de Mayıs-Haziran; Temmuz-Ağustos ve de Eylül-Ekim olmak üzere yılda 3 kez hasat ediliyor.
Türkiye’nin Doğu Karadeniz illerindeki kültürün vazgeçilmez bir parçası olan Türk çayının %70’i Rize ilinde üretilirken, bunu diğer Doğu Karadeniz illeri olan Artvin, Trabzon ve Ordu ile Giresun’un belirli bölgeleri takip ediyor. Bölgede bazen “yeşil altın” olarak da anılan, üzerine kar yağan tek çay olması nedeniyle dünyadaki ‘en doğal çay’ unvanına sahip olan ve coğrafi işaretli ürünler arasında bulunan Rize çayı; tavşan kanı rengi, kokusu ve leziz tadıyla gerçekten de büyüleyici.Doğu Karadeniz’in Pokut, Ayder ve Anzer gibi zümrüt yeşili, serin yüksek yaylalarında doğayla baş başa kalmak için Rize’nin yolunu tutan ziyaretçiler, şehrin bahçelerinde çay hasadını birebir deneyimleme şansı da yakalıyor. Rize’de uçsuz bucaksız bahçelerde çay makasıyla hasada katıldıktan sonra yöresel kıyafetler giyip fotoğraf çektirmekse çay hasadının eşsiz ritüellerinden biri. Yolunuz Rize’ye düştüğünde siz de demli Rize çayını yine Rize’nin bir diğer coğrafi işaretli ürünü olan Rize simidi ile birlikte tadabilir; seyahatinizden dönerken de hem evinizde kendiniz demlemek hem de sevdiklerinize de denetmek üzere hediyelik çaylardan satın alabilirsiniz.
Türkiye’de çayın sunumu da özel ritüeller içeriyor. Çay, geleneksel olarak bakır, metal veya pirinçten yapılan, iki demlikten oluşan çaydanlıklarda demleniyor. Alt demlikte su kaynadıktan sonra, bu suyun bir kısmı üst demliğe konuyor ve üzerine çay ilave ediliyor. Ardından alt demliğe soğuk su ilave edilerek suyun yeniden kaynaması beklenirken, üst demlikteki çay da yavaş yavaş demleniyor.Demlenen çay ise genellikle ince belli, lale şeklindeki cam bardaklarda servis ediliyor. Çayın sıcaklığını koruyan bu ufak bardaklar, sıcacık bir çay keyfi için de birebir. Önce üstteki demlikten bardağa bir miktar çay konuluyor, alttaki demlikten kaynar su ise çayı içen kişinin tercihine göre seyreltmek için kullanılıyor. Şeker ise genellikle çay bardaklarının yanında sunuluyor.