Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Orta Asya Özel Temsilcisi ve BM Orta Asya Önleyici Diplomasi Bölge Merkezi Başkanı Natalia Gherman “BDT Sesi” radyosunun muharibi ile yaptığı online röportajında Türkmenistan ile yapılan işbirliği ve Türkmenistan’ın COVİD-19’un yayılmasına karşı aldığı tedbirler hakkında konuştu.
BM Orta Asya Bölge Önleyici Diplomasi Merkezi’nin faaliyetlerine, Türkmenistan Devlet Başkanı Sayın Gurbanguli Berdimuhamedov ile Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres arasındaki son telefon görüşmesinde özel önem verildi. Türkmenistan ile işbirliği düzeyini nasıl değerlendirirsiniz?
22 Nisan’da Türkmenistan Devlet Başkanı ile BM Genel Sekreteri arasında yapılan telefon görüşmesinde BM Orta Asya Bölge Önleyici Diplomasi Merkezi’nin faaliyetlerine önem verdikleri için Türkmenistan Devlet Başkanı’na ve BM Genel Sekreteri’ne çok teşekkür ediyorum. Bu görüşmede, Türkmenistan Devlet Başkanı UNRCCA merkezinin bulunduğu ülke olarak Türkmenistan’ın misyonu aktif olarak desteklemeye ve Orta Asya’daki bölgesel proje ve programlarının uygulanmasına her şekilde katkıda bulunmaya devam edeceğini vurguladı.
Benim açımdan, BM Orta Asya Genel Sekreteri Özel Temsilcisi ve ekibim olarak, bölgedeki önleyici diplomasi alanında daha yoğun çalışmaların getirdiği güveni haklı çıkaracağımı vurgulamak istiyorum.
Orta Asya’da yakın işbirliğini hedefleyen bölgesel girişimleri desteklemek gibi öncelikli alanlarda çalışmaya devam ediyoruz; şiddet içeren aşırıcılık ve terörizme karşı mücadele; sınıraşan su kullanımı sorunlarının çözülmesi ve önleyici diplomaside gençlerin ve kadınların rolünün artırılması. Bu stratejik öncelikler dünya topluluğunun tüm dikkatini salgınla mücadeleye odaklandığı dönemde de önemlerini kaybetmedi, aksine mevcut bağlamda daha önemli hale geldi.
Bölge Merkezinin stratejik öncelikleri, Orta Asya ülkelerinin dışişleri bakan yardımcılarının yıllık toplantılarında değerlendirilmektedir. Orta Asya ile Afganistan arasındaki artan işbirliği göz önüne alındığında, son yıllarda Afganistan Dışişleri Bakan Yardımcısının da katılımıyla 5 + 1 formatında bu toplantılar yapılmaya başlandı. UNRCCA’nın himayesinde bu formatta yapılacak bir sonraki toplantının bu yılsonunda yapılması gerekiyor.
Türkmenistan’daki mevcut faaliyetlerimizin hakkında konuşursak, BM Bölge Merkezi ve Terörle Mücadele Müdürlüğü tarafından Türkmenistan’ın 2020-2024 yılları kapsayan Şiddet İçeren Aşırılık ve Terörizmin Önlenmesi Stratejisinin uygulanması için bir Eylem Planının geliştirilmesine uzman yardımını sağlamak alanında çalışmalar yapılmaktadır.
Türkmenistan Dışişleri Bakanlığı’ndaki basın toplantısında belirttiğiniz gibi, küresel krize karşı mücadele, dünyanın farklı ülkelerinin çabalarının yakın koordinasyonu önemlidir. Küresel salgın krizine karşı mücadelede bölge devletlerinin etkileşimini nasıl görüyorsunuz?
Türkmenistan Dışişleri Bakanlığı’nda düzenlenen basın toplantısında, bu zor dönemde bölgesel işbirliğini memnuniyetle karşıladım. Bir kez daha belirtmek isterim ki, Orta Asya bölgesi ülkeleri – Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan – virüsün yayılmasını ve sonuçlarını sadece ulusal değil, aynı zamanda bölgesel ve küresel düzeylerde önlemek için uygun önlemler aldılar.
Bölge ülkelerinin Liderleri arasındaki temasların sadece son haftalarda azalmayıp, aksine, modern iletişim yöntemleri kullanılarak daha da yoğunlaştığı belirtilmelidir. Bu temaslar, tıbbi ve gıda ürünleri de dâhil olmak üzere stratejik açıdan önemli malların taşınması, vatandaşların ülkelerine geri gönderilmesi ve sınır ve gümrük hizmetlerinin koordinasyonu dahil olmak üzere bölgedeki ekonomik ilişkilerin büyümesine ve gerektiğinde karşılıklı insani yardımlara katkıda bulunmuştur. Orta Asya ülkeleri arasındaki bu etkileşimin mekanizması, bu kriz döneminde, dünyanın diğer bölgelerine örnek olabilir.
Sizce, ortaya çıkan tehdide karşı Türkmenistan’ın aldığı en etkili önlemler nelerdir?
– BM’nin doğrudan sağlık sorunları ile ilgilenmeyen özel siyasi misyonunu temsil ediyorum. İlgili BM misyonundan meslektaşlar, Türkmenistan’ın üstlendiği ve üstlenmeye devam ettiği çabaların tam bir analizini yapabilir. Ancak, görevim nedeniyle sıklıkla devlet sınırlarından geçen bir BM’nin resmi temsilcisi olarak, Türkmenistan’ın dış sınırları üzerindeki zamanında alınan önlemlerin şu anda bulunduğumuz duruma açıkça katkıda bulunduğunu söyleyebilirim.